Paus Benedictus XVI heeft ons ‘tien geboden voor het milieu’ gegeven; richtlijnen voor een levensstijl die minder beslag legt op de draagkracht van de Aarde. Ze sluiten naadloos aan de oproep van paus Franciscus in zijn encycliek Laudato Si om zorg te dragen voor ons gemeenschappelijke huis. Hiervoor is een ecologische bekering nodig. De tien geboden kunnen ons daartoe inspireren. In deze aflevering het zevende gebod: Stromen als een rivier.

De Aarde is een gave van God en haar vruchten komen iedereen toe (LS 93). Dit zevende gebod vraagt aandacht voor een eerlijke verdeling van die vruchten. Het vraagt van ons om vanuit solidariteit en gerechtigheid, belangrijke peilers van de sociale leer van de kerk, er voor te zorgen dat de armen op een gelijkwaardige manier mee kunnen delen in de levensbronnen van de Aarde. Armoede wordt immers grotendeels veroorzaakt door een ongelijke verdeling van grondstoffen, voedsel, water en grond.

Eerlijke verdeling?

“De Aarde kan werkelijk voldoende voortbrengen om al haar bewoners te voeden, op voorwaarde dat de rijke landen niet dat wat aan iedereen toebehoort, voor zich zelf houden” zei Paus Benedictus XVI. Is het dan niet heel gek dat bedrijven de macht en het beheer hebben over de olievoorraden en daar dikke winsten mee maken? Hoe is het mogelijk dat grote zaadbedrijven patenten kunnen aanvragen op genen en planten die gewoon van nature voorkomen. Spreek je nog van een eerlijke verdeling als enorme lappen landbouwgrond in ontwikkelingslanden, waar veel mensen toch al te weinig te eten hebben, worden gebruikt voor het verbouwen van veevoer voor onze koeien en varkens? Het grootschalig kappen van het oerwoud en overbevissing door vaak Westerse of Chinese bedrijven ontneemt de lokale bewoners hun middelen van bestaan. Het zijn vaak de armen en de zwakkeren, die niet voor zich zelf kunnen opkomen, die moeten wijken voor het gewin van de rijken en machtigen.

Zuinig omgaan met grondstoffen

Naast een eerlijke verdeling van grondstoffen moeten we ook inzetten op het minder verspillen ervan; minder weggooien, meer recyclen en hergebruiken en gebruik van duurzame energiebronnen als wind, zon, aardwarmte en stroming. “De aarde kan werkelijk voldoende voortbrengen om al haar bewoners te voeden”, maar dan moeten we niet 30 tot 60% van het voedsel weggooien, zoals nu wereldwijd gebeurt. Minder vlees eten draagt ook bij aan het zuinig omgaan met grondstoffen. Dit komt omdat er voor 1 kilo dierlijk eiwit, 3 tot 7 kilo plantaardig eiwit nodig is. Vleesconsumptie zorgt daardoor voor een sterke afname van de hoeveelheid voedsel die per wereldburger beschikbaar is.

“Respectvol omgaan met voedsel is een manier om solidariteit en gerechtigheid, de peilers van de sociale leer van de kerk, uit te dragen.”

Water en vrede

De toegang tot veilig drinkwater is een wezenlijk, fundamenteel en universeel recht van de mens, omdat dit het overleven van de mensen bepaalt en daarom een voorwaarde voor het uitoefenen van de andere rechten van de mens is. Deze wereld, zegt paus Franciscus, heeft een zware maatschappelijke schuld jegens de armen, die geen toegang hebben tot drinkwater, omdat dit betekent dat hun het recht om te leven ontzegd wordt. (LS30).

Bij de titel van dit gebod, stromen als een rivier, moest ik aan de tekst in Jesaja (66, 12) denken. “Als een rivier leid Ik de vrede naar jullie toe.” God spreekt hier tegen de bewoners van Jeruzalem in de tijd na de Babylonische ballingschap. In deze bijbeltekst wordt de relatie gelegd tussen water en vrede. Andersom is de verwachting dat gebrek aan water niet alleen tot honger en dorst lijdt, maar ook tot economische onrust, migratie en zelfs oorlog. De oorlog in Syrië en de vluchtelingenstroom naar het Westen is daar een voorbeeld van.

 

Marjolein Tiemens-Hulscher

Maart 2016

(LS x, zijn verwijzingen naar Lautdato Si)