Voor dit vierde interview hoefde ik niet ver. Een fietstochtje op de grens van de Utrechtse Heuvelrug en het Kromme Rijn Gebied (bos en open veld) bracht me bij de Kwekerij A8 in Doorn. Willem en Laetitia ’t Hooft kweken en verkopen daar biologische groenten, kruiden en bloemen. Ik word hartelijk ontvangen. Aan de ronde tafel met uitzicht op de tuin en de tunnelkas, vertellen Willem en Laetitia hun verhaal.

 

Anderhalf jaar geleden ongeveer hoorde ik via een medeparochiaan uit Driebergen voor het eerst over jullie kwekerij. Hoe lang zijn jullie al bezig op deze plek en hoe zijn jullie hier terecht gekomen?

Mijn (Willems) moeder woonde hier. Bij het huis zat een stuk grond van 2 ha dat we konden kopen vanuit de pacht. Laetitia: “Dit was voor Willem de gelegenheid om zijn vak, hij heeft de biologische opleiding aan de Warmonderhof gedaan, te gaan uitoefenen.” We zijn hier nu vier jaar geleden begonnen. In dat eerste jaar hebben we rogge gezaaid, maar de kiemplantjes drukten zich als het ware de grond uit, alsof ze er niks van moesten hebben. De grond bleek totaal uitgeput en verzuurd. Er zat haast geen bodemleven meer in.

Waarom hebben jullie dan toch doorgezet op die slechte grond? Dat lijkt me een slechte basis voor een kwekerij.

We hadden de grond gekregen en wilden er toen ook echt voor zorgen om deze weer levend en vruchtbaar te maken. Daarbij werd ik (Laetitia) ook wel geïnspireerd door Voltaire. Hij schrijft in zijn boek Candide dat iedereen gewoon op zijn eigen akkertje aan het werk moet gaan en daar de verantwoordelijkheid voor nemen. In zekere zin voelden wij een dergelijke verantwoordelijkheid voor dit stuk grond. Het is aan ons toevertrouwd.

Er groeit nu van alles. Het is blijkbaar gelukt om de bodem weer levend en vruchtbaar te maken. Hoe hebben jullie dat gedaan?

Dat was, en is, nog steeds hard ploeteren. We hebben dit bereikt door veel groenbemesters (planten die niet worden geoogst maar aan het einde van de groei worden ondergewerkt) en compost te gebruiken. Hierdoor komt er veel organische stof in de bodem, wat het bodemleven stimuleert. De organismen in de bodem zorgen voor de afbraak van plantenresten en daardoor komen de voedingsstoffen vrij voor het gewas. In de eerste twee jaar hadden we bijvoorbeeld helemaal geen wormen in de grond. Iemand adviseerde ons om een bacteriepreparaat op druivenpitten aan de grond toe te voegen. Dat heeft geholpen. Nu hebben we voldoende wormen. Mede hierdoor is de grond nu ook mooi waterdoorlatend geworden. In het begin stonden er na een flinke regenbui plassen op het land, nu niet meer.

En, wil alles hier nu groeien?

Nee, zo makkelijk is het niet. We zitten hier op een arme zandgrond en veel koolgewassen bijvoorbeeld, houden nu eenmaal meer van rijkere grond met meer stikstof. We proberen van alles uit. Aan de ene kant om uit te vinden wat het hier wel en niet goed doet, maar ook om jaarrond een gevarieerd aanbod aan groenten, kruiden, bloemen en vaste planten te hebben. Bloemkool doet het hier niet, maar boerenkool daarentegen doet het juist heel goed, net als verschillende soorten sla en bietjes. We hebben van alles maar kleine oppervlaktes staan. Tussen de groente door planten we eenjarige bloemen. Dat staat niet alleen leuk, maar hierdoor worden veel insecten aangetrokken en daardoor hebben we minder last van bladluizen in de sla.

Jullie hebben bewust gekozen om biologisch te gaan telen. Waarom?

Ja, de keuze voor biologisch komt uit het hart en uit principe. We zouden het niet anders kunnen. Bij de biologische teelt zorg je in eerste instantie voor de bodem. De planten worden gevoed door de voedingsstoffen die door processen in de bodem vrijkomen. Hierdoor kan de plant rustig in zijn eigen tempo groeien en wordt die niet opgejaagd. Zo laat je de plant in zijn waarde en het komt de kwaliteit en de smaak ten goede. Het is ook een keus die voortkomt uit het ontzag en de verwondering voor plant en dier. We kweken zelf onze groente op vanuit biologisch zaad. Eigenlijk is het elke keer weer een wonder hoe uit zo’n klein zaadje weer een volledige plant kan groeien. Het is een voorrecht om dat steeds weer mee te maken. Onze manier van werken versterkt ons contact met de planten en de omgeving. Dat geeft voldoening, maar het is ook keihard werken en afzien. We zijn afhankelijk van het weer, maar het werk gaat door in hitte en kou. Veel vrije tijd blijft er niet over.

Wat maakt het voor de klanten bijzonder om hier op de kwekerij te komen om de groente te halen?

In de supermarkt is alles uniform. Alle paprika’s hebben de zelfde vorm en alle wortels zijn even lang. Hier zien de mensen diversiteit, variatie. We zijn nu bijvoorbeeld de witlof aan het oogsten. Er zitten hele mooie volle stronken bij, maar ook kleine losse die het winkelschap van de supermarkt niet zouden halen. Ze zijn echter goed eetbaar, dus wij verkopen ook die. We hebben altijd persoonlijke aandacht voor onze klanten. Als ze willen mogen ze zelf bloemen plukken of groente snijden. We oogsten alleen wat rijp is. Dan zijn de producten het lekkerst. De klanten ervaren zo ook de seizoenen. We hebben het hele jaar door aanbod van groente. Maar die is in elk seizoen verschillend. We vinden het fijn om de mensen die aandacht te geven. We merken dat de klanten deze aandacht ook waarderen. We moeten het ook hebben van mensen die bereid zijn om hun boodschappen- en eetpatroon te veranderen en die het ons gunnen. Persoonlijke contacten zijn daarbij heel belangrijk. Die geven voor ons echt een meerwaarde, niet alleen zakelijk gezien, maar ook in het plezier van het werk.

Jullie verkopen hier op de kwekerij.  De winkel is twee keer per week open. Zetten jullie ook nog langs andere wegen jullie producten af?

Via een nieuwsbrief informeren we onze vaste klanten over het aanbod van de week. Via de website www.A8-doorn.nl kunnen ze een bestelling plaatsen en dan zetten we dat voor ze klaar. Maar we participeren ook met een aantal andere biologische boerderijen en kwekerijen uit de buurt in de voedselcoöperatie in Amersfoort, waar nu ongeveer 200 mensen lid van zijn. Daarnaast staan we zo nu en dan op een streekmarkt. Er zijn ook een aantal winkels in Driebergen en Wijk bij Duurstede die onze groente verkopen. Misschien mogen we met name noemen Kamilla’s keuze. Zij staat met een bakfiets op het Smakkelaarsveld in Utrecht, vlak bij het station. Daar kan je aan het eind van de dag een pakket ophalen waar precies de ingrediënten in zitten om een maaltijd voor 1, 2 of meer personen te maken.

We maken nog even een wandelingetje over de kwekerij voordat het donker wordt. Zelfs nu in de winter is te zien hoe gevarieerd het aanbod is. In de tunnelkas staat onder andere witlof, veldsla en veel plantjes in opkweek, voordat ze naar buiten kunnen. De eerste winterharde doperwten zijn al buiten uitgeplant. Ze liggen een beetje zielig op de grond, maar Willem stelt me gerust. De plantjes kunnen vrijwel helemaal afsterven, en groeien dan vanuit de basis toch weer uit. Op de composthoop zie ik de stronken liggen van rode spruitjes. Willem wijst op een akkertje waar haverwortel heeft gestaan. Voor mij een onbekende groente. Het is familie van de schorseneer, vertelt Willem. ‘Dat wordt een grote flop’, had iemand hem voorspeld. Maar het werd juist een hit. Ze zijn op, dus ik vis achter het net. Reden genoeg om zo nu en dan eens te gaan kijken wat voor bijzondere groente te vinden is bij de kwekerij A8.

Weer binnen vertelt Laetitia, bij een tweede pot thee, nog dat ze alles met hun tweeën doen. Soms helpen de dochters mee. Dit is een bewuste keuze. Ze krijgen wel vragen van mensen die als vrijwilliger mee willen helpen. Maar Laetitia en Willem vinden dat werk in principe betaald moet worden. Zolang ze zich dat nog niet kunnen veroorloven doen ze het gewoon zelf, ondanks dat dit keihard werken is.