Eerste lezing

Een klein zaadje werd door de wind meegedragen en kwam op het blad van een grote boom terecht. De grote boom schonk er geen aandacht aan, omdat hij het veel te druk had met pronken en pralen in de volle zon. Stoer en weids strekte hij zijn verkoelende bladeren uit. Zich bewust van zijn pracht en kracht, luisterde hij naar de mensen, die elkaar vertelden dat de boom wel 600 jaar oud kon zijn. Dat hij nog steeds vol leven en groene kracht de mensen koelte gaf en beschutting tegen zon en regen. Misschien uit verveling of uit neerbuigende beleefdheid begon de grote boom op een dag toch een gesprek met het zaadje. “Jij komt zeker uit een arme familie en hebt van huis uit niet veel meegekregen?” Het kleine zaadje schrok van de zelfverzekerde stem en zweeg. De grote boom ging verder: “Wij zijn van een groot geslacht en door mensen altijd gewaardeerd. Onze toekomst was groots en vol beloften van ons ontstaan af. Mijn familie heeft al eeuwenlang perken en pleinen een mooi aanzien gegeven. De mensen houden rekening met ons, want als er wegen moeten worden aangelegd of huizen gebouwd, dan worden wij ontzien. Wij staan sterk. Ver in het verleden en nog verder in de toekomst zal onze groei gaan.” Het kleinste zaadje verbaasde zich aanvankelijk over dit gesprek. Maar geleidelijk aan werd het al bozer en bozer om zoveel trots en eigenwaan. Bits en afgemeten beet het naar de grote boom toe: “Maar ik heb ook leven in me!” De grote boom begon te schudden van het lachen en sloeg zo wild met zijn takken en bladeren als bij een storm. Het zaadje was zeer terneergeslagen en liet zich van het blad glijden en kwam een eind van de grote boom op de grond terecht. Het begroef zich in de aarde en putte zich uit in groeikracht. En langzaam begon het leven in hem te ontwaken. Eerst schuchter en klein, aarzelend en teder van kleur. Maar van jaar tot jaar werd het groter. Vogels bouwden hun nesten in zijn takken en de mensen waardeerden hem om zijn frisheid en om zijn silhouet tegen de hemel. En in de volksmond heette hij de Nieuwe, omdat in hem iets ouds tot nieuw leven was gekomen. Ook de oude boom verzoende zich ermee en hij zag het andere dat de Nieuwe bracht. Hun takken raakten elkaar en samen boden ze de mensen een koele plek.

Evangelie Marcus 4,26-34

In die tijd zei Jezus tot de menigte: “Het gaat met het Rijk Gods als met een man die zijn land bezaait; hij slaapt en staat op, ’s nachts en overdag, en onderwijl kiemt het zaad en schiet op, maar hij weet niet hoe. Uit eigen kracht brengt de aarde vruchten voort eerst de groene halm, dan de aar. Zodra de vrucht het toelaat slaat hij er de sikkel in, want het is tijd voor de oogst.”

En verder:

“Welke vergelijking kunnen wij vinden voor het Rijk Gods en in welke gelijkenis zullen we het voorstellen? Het lijkt op een mosterdzaadje. Wanneer dat gezaaid wordt in de grond, is het wel het allerkleinste zaadje op aarde maar eenmaal gezaaid schiet het op en het wordt groter dan alle tuingewassen, en het krijgt grote takken zodat de vogels in zijn schaduw kunnen nestelen.” In vele dergelijke gelijkenissen verkondigde Hij hun zijn leer op de wijze die zij konden verstaan. Anders dan in gelijkenissen sprak Hij niet tot hen, maar eenmaal met zijn leerlingen alleen gaf Hij van alles uitleg.

 

Overweging

Als plantenveredelaar spreekt een verhaal over zaad mij natuurlijk erg aan. Zaad is het begin van leven. Voor een veredelaar is een handvol zaad, een handvol belofte. Welke nieuwe bloemkleuren en vormen, zullen de bloemen uit het zaad hebben? Het is elke keer weer een verrassing.

Zaad is de materie, dat oud met nieuw verbindt. Het is net als je zwanger bent. Je bent vol van verwachting hoe het kindje worden zal. Je weet dat het kindje een beetje op jou zal lijken en ook op de vader. Maar toch zal het een heel ander mens zijn en worden, met een ander karakter, met eigen inzichten en nieuwe ideeën.

Zaad is voor mij ook een mysterie. Het is samengebalde levenskracht. Die levenskracht wordt ook beschreven in de verhalen die we vanmorgen gehoord hebben. Zelfs de kleinste zaadjes kunnen uitgroeien tot grote bomen, waarin de vogels kunnen nestelen en waaronder de dieren en de mensen beschutting kunnen vinden tegen de regen en de zon. Het kleine zaadje, niet groter dan een speldenknop, iets heel kleins en nietigs, wordt van betekenis voor anderen.

Van betekenis zijn voor een ander. Is dat niet wat God van ons vraagt? Er zijn voor de ander als die je nodig heeft; een luisterend oor, een helpende hand; aandacht voor elkaar, voor elkaars verhaal. Iemand werkelijk ontmoeten, want in de ontmoeting met de ander, ontmoet je God.

In het evangelie vergelijkt Jezus het Rijk van God met een mosterdzaadje. Het begint heel klein en moet nog groeien. Het mag groeien, het zal groeien, bloeien en vrucht dragen. Zo zal het gaan met het Rijk van God. Daar kunnen we op vertrouwen. Vertrouwen op Gods woord, is alles wat daar voor nodig is. Geloven in Zijn woord en het komt goed. Maar is het niet zo dat we dát nu juist zo moeilijk vinden? Een blind vertrouwen stellen in een God die onzichtbaar is voor onze ogen. Niemand heeft Hem ooit gezien. En toch, we vermoeden dat God bestaat en dat Hij ons draagt en dient.

God geeft ons alle ruimte, tijd en vrijheid om te groeien in het geloof in Hem. Hij heeft erg veel geduld met ons. We mogen bij Hem komen met onze twijfels en vragen. Sterker nog die twijfels en vragen horen bij de zoektocht naar God. Twee weken geleden zei de pastor bij ons in zijn overweging dat je zonder twijfel en vragen niet echt kunt geloven. Want geloven moet groeien en ontwikkelen, zegt hij. Dat lukt niet zonder vragen.

Ook de leerlingen van Jezus hebben na zijn dood hun twijfels en vragen. Hun vriend is vermoord. Ze weten het even niet meer. Ze verstoppen zich in een bovenzaal in Jeruzalem. Want wat zou er wel niet met hun gebeuren als de mensen er achter komen dat ze bij Jezus horen. Misschien worden ze dan ook wel opgepakt. De twijfel en de angst duurt tot de heilige Geest over hen komt; hun Helper, die Jezus ze beloofd had. Hun helper die ze kracht, durf en moed schenkt. Dan gaan ze naar buiten en vertellen alle mensen die zich verzameld hadden vol vuur over Jezus en het koninkrijk van God dat komen zal.

Dat Rijk van God groeit vanuit de kleine dingen. Het groeit vanuit alle kleine zaadjes die we met elkaar zaaien. Het is alweer een paar jaar geleden dat ik de beheerder van het parochiecentrum, tijdens het opruimen van de keuken, vroeg of we als kerk fair trade koffie en thee konden gaan schenken. Maar de hakken gingen meteen in het zand: “Nee, veel te duur.” “OK”, dacht ik, “de tijd is nog niet rijp.” Dus wie schetst mijn verbazing toen ik een paar maanden later de kast open trok, om koffie en thee te gaan zetten, het fair trade label op de pakken koffie en thee zag staan. Het zaadje was dus toch gekiemd en had zelfs vrucht gedragen.

Het Rijk van God moet groeien vanuit de kleine dingen en met kleine stapjes. Deze gedachte staat haaks op onze huidige maatschappij, waarin het draait om winst op de korte termijn, om macht, om aanzien, om status. De kunst is, en misschien kun je ook zeggen: geloven is, om ons niet te laten verleiden tot deze grote krachten. Om ons daarvan los te maken. Want deze krachten zijn alleen maar obstakels op de weg die Jezus ons zelf is voorgegaan; een weg van de kleine dingen. Dan kunnen we ons afvragen “Werkt die weg dan? Ik geloof het wel, tenminste, als ik heel eerlijk ben, ik wil het graag geloven en heb wel goede hoop. Want ik zie het in de ontwikkeling van de biologische landbouw. Dit begon met een paar ideologische mensen met geitenharen sokken. Nu zijn de biologische producten gewoon te koop in de supermarkt. Ik zie het in de opkomst van duurzame energie. Tien jaar geleden zag je hier en daar een paar zonnepanelen op een dak. Nu worden nieuwe buurten gebouwd waarin alle huizen voorzien zijn van zonnepanelen. Zelfs de pensioenfondsen gaan nu nadenken over hun beleggingen in fossiele brandstoffen. En ik vind dat verheugend. Want ik geloof dat gaan op de weg die Jezus ons wijst, samengaat met een duurzame levensstijl, een levensstijl die de heelheid van de schepping respecteert.

 

God heeft geduld met ons en geeft ons ruimte en tijd om te groeien. Om te groeien tot wie we zijn. Om te leven naar Zijn Woord en dit uit te dragen. Niet alleen in woord en gedachten, maar juist in doen en laten. Maar geven we ons zelf en elkaar ook die tijd en ruimte?

We hoeven ons niet blind te staren op de grote bomen die met zoveel trots en eigenwaan door het leven gaan. We zitten, net als het kleine zaadje, allemaal vol levenskracht. We krijgen van God de vrijheid om in ons eigen tempo te groeien in ons geloof en zelf zaadjes te zaaien die vrucht zullen dragen. Daarbij worden we, net als de leerlingen, gevoed door de heilige Geest, die ons inspireert, kracht en doorzettingsvermogen geeft. Hoe klein we ook beginnen, geloven is vertrouwen dat het groeien gaat en vrucht zal dragen.

Tentviering Haskerhorne, 14 juni 2015