Paus Benedictus XVI heeft ons ‘tien geboden voor het milieu’ gegeven; richtlijnen voor een levensstijl die minder beslag legt op de draagkracht van de Aarde. Ze sluiten naadloos aan de oproep van paus Franciscus in zijn encycliek Laudato Si om zorg te dragen voor ons gemeenschappelijke huis. Hiervoor is een ecologische bekering nodig. De tien geboden kunnen ons daartoe inspireren. In deze aflevering het laatste en tiende gebod: Alles is een gave.

Verwondering

In dit laatste gebod “Alles is een gave” gaat het om de grondhouding van de mens ten opzichte van de schepping. Het sleutelwoord is denk ik: ‘verwondering’. Wanneer je nadenkt, of filosofeert over het ontstaan van de aarde en het leven in de oneindige ruimte van de kosmos, wanneer je ziet hoe eindeloos veelvormig en veelkleurig het leven is op aarde, dan is dat een uitnodiging tot verwondering. Verwondering over het leven. Wanneer je je hiervoor openstelt, dan raak je aan iets ontzagwekkends, iets van hogere orde, iets heiligs. Paus Benedictus XVI verwoordde het als volgt: “De schoonheid van alle schepselen is één van de wegen waarlangs wij Gods schoonheid werkelijk ervaren; hierdoor zien wij dat de Schepper bestaat en goed is.”

In de natuur kunnen wij Gods schoonheid ervaren.

Spiritueel antwoord

Milieuvraagstukken vragen om een spiritueel antwoord. Simpel gezegd overvragen wij nu als mensheid de draagkracht van de aarde. Gevolgen als klimaatverandering, droogte, overstromingen, honger, uitputting van natuurlijke hulpbronnen en vervuiling zijn daar een paar voorbeelden van. Om hier iets aan te doen zijn extra inspanningen nodig en zal onze levensstijl drastisch moeten veranderen. Wanneer we echter werkelijk betrokken zijn.- geëngageerd – wanneer verbinding, verwondering en eerbied ons ten diepste bezielen, zullen we daar minder problemen mee hebben. Soberheid en zorg zullen spontaan ontstaan als wij ons innerlijk verbonden voelen met alles wat bestaat. (LS11).

Heb uw naaste lief

Hier ligt denk ik een uitdaging voor de kerk: het versterken van die innerlijke verbondenheid. De verbondenheid met de natuur zijn we immers in de afgelopen twee eeuwen kwijtgeraakt. We zijn gaan geloven in een maakbare wereld die naar onze behoefte manipuleren en exploiteren. Maar als de mens zich onafhankelijk van de werkelijkheid verklaart en zich tot absoluut heerser maakt, dan verbrokkelt de basis van zijn bestaan, omdat “de mens in plaats van zijn rol als medewerker van God in het scheppingswerk te vervullen zich in Gods plaats stelt en zo uiteindelijk de opstand van de natuur oproept.” (LS117). “Heb uw naaste lief” Dit gebod is terecht sterk richtinggevend in het christendom. De betrokkenheid op de ander, het openstaan voor een ‘jij’ en de liefde van God voor iedereen is een thema dat binnen de kerk een centrale plaats inneemt. Elke zondag kunnen we hierover horen. Er is veel aandacht voor de kwetsbare mensen in de samenleving, de vluchtelingen, de armen, de gehandicapten. Denk ook maar aan de Vastenactie en Adventsprojecten. Maar die aandacht ontbreekt vaak voor al onze andere medeschepselen. Steunt de kerk wel bijvoorbeeld wel eens het Wereld Natuur Fonds? Alles is met alles verbonden, en daarmee zijn de planten en de dieren net zo goed onze naasten. Ook hen moeten we liefhebben en respecteren.

            

Innerlijke verbondenheid

Hoe zou de kerk de verwondering over het leven en de innerlijke verbondenheid met alles wat bestaat kunnen versterken? Je zou kunnen denken aan wandelingen met de boswachter of met IVN gidsen. Met een gids op stap zie je veel meer en door de verhalen er om heen kun je geraakt worden. Of een bezoek aan de boerderij, waar de boer vertelt over zijn leven en werken. Hoe hij of zij om gaat met het spanningsveld natuur en een rendabele bedrijfsvoering. Een afval opruimactie, waarbij we de buurt rondom de kerk schoon maken. Maar ook een lezing met mooie plaatjes van de schoonheid van de schepping of een natuurfilm kunnen bijdragen aan de verwondering. Bovendien treedt je dan als kerk naar buiten. Je laat zien dat je van waarde bent voor heel de samenleving.

Gave in dankbaarheid ontvangen

En God zei: “Hierbij geef Ik alle zaadvormende gewassen op de hele aardbodem aan jullie, en alle bomen met zaaddragende vruchten: zij zullen jullie tot voedsel dienen”. (Gen 1,29). Wij kunnen de schepping ervaren als een geschenk van God aan de mens, als een openbaring van zijn liefde en goedheid aan ons. De kunst is om die gave in dankbaarheid te ontvangen. Een liefdevolle omgang met de schepping, met de Aarde en met alles wat er op groeit en leeft vloeit hieruit voort.

“Groen geloven is duurzaam doen!”

 

Marjolein Tiemens-Hulscher

Mei 2016

(LS x, zijn verwijzingen naar Lautdato Si)