Eerste lezing

(Spreuken 31, 10-13, 19-20, 30-31)
Een sterke vrouw, wie zal haar vinden? Haar waarde gaat uit boven die van kostbare koralen. Het hart van haar man vertrouwt op haar en zijn winst zal hem niet ontgaan. Zij brengt hem goed, geen kwaad, alle dagen van haar leven. Zij kiest zorgvuldig wol en linnen en haar handen bewerken het met genoegen. Zij strekt haar handen uit naar het spinrokken en zij houdt de weefspoel in haar vingers. Zij opent haar hand voor de behoeftige en strekt haar armen uit naar de misdeelde. Bevalligheid is bedrieglijk, schoonheid is vluchtig. Maar een vrouw die de Heer vreest, zij moet geprezen worden. Roemt haar om de vrucht van haar handen en prijst haar bij de poorten om haar werken.

Tweede lezing

(Tes. 5, 1-6)
Broeders en zusters, Het heeft geen zin u te schrijven over tijd en uur. Gij weet zelf heel goed, dat de dag des Heren komt als een dief in de nacht. Terwijl zij zeggen: “Er heerst vrede en veiligheid”, juist dan overvalt hen plotseling het verderf, zoals weeën een zwangere vrouw, en zij zullen niet ontsnappen. Maar gij, broeders en zusters, gij leeft niet in de duisternis, zodat de dag u als een dief zou verrassen. Gij zijt allen kinderen van het licht, kinderen van de dag. Wij behoren niet aan nacht en duisternis. Laten wij dan ook niet slapen als de anderen, maar waken en nuchter zijn.

Evangelie

(Mt. 25, 14-30)
In die tijd hield Jezus zijn leerlingen deze gelijkenis voor: “Een man riep bij zijn vertrek naar het buitenland zijn dienaars bij zich om hun zijn bezit toe te vertrouwen. Aan de een gaf hij vijf talenten, aan de ander twee, aan een derde één, ieder naar zijn bekwaamheid. Daarna vertrok hij.

Die de vijf talenten gekregen had, ging er terstond mee werken en verdiende er vijf bij. Zo verdiende ook degene die er twee gekregen had, er twee bij. Maar die er één had gekregen ging een gat in de grond graven en het geld van zijn heer verbergen.

Een hele tijd later kwam de heer van de dienaars terug en hield afrekening met hen. Die de vijf talenten gekregen had, trad naar voren en bood nog vijf talenten aan met de woorden: “Heer, vijf talenten hebt gij mij toevertrouwd; ziehier, vijf talenten heb ik erbij verdiend.” Zijn meester sprak tot hem: “Uitstekend, goede en trouwe dienaar, over weinig waart ge trouw, over veel zal ik u aanstellen. Ga binnen in de vreugde van uw heer.” Nu trad die van de twee talenten naar voren en zei: “Heer, twee talenten hebt gij me toevertrouwd: ziehier, twee talenten heb ik erbij verdiend.” Zijn meester sprak tot hem: “Uitstekend, goede en trouwe dienaar, over weinig waart ge trouw, over veel zal ik u aanstellen.” Tenslotte trad ook die van één talent naar voren en zei: “Heer, ik heb ervaren dat gij een hard mens zijt, die oogst waar gij niet gezaaid hebt en binnenhaalt waar gij niet hebt uitgestrooid. Daarom was ik bang en ben uw talent in de grond gaan verbergen. Hier hebt ge uw eigendom terug.” Maar zijn meester gaf hem ten antwoord: “Slechte en luie knecht, je wist toch dat ik oogst waar ik niet gezaaid heb, en binnenhaal waar ik niet heb uitgestrooid? Daarom had je mijn geld bij de bankiers moeten uitzetten, dan zou ik bij mijn komst mijn bezit met rente teruggekregen hebben. Neemt hem dus dat talent af en geeft het aan wie de tien talenten heeft. Want aan ieder die heeft, zal gegeven worden, zelfs in overvloed gegeven worden; maar wie niet heeft, hem zal nog ontnomen worden, zelfs wat hij heeft. En werpt die onnutte knecht buiten in de duisternis; daar zal geween zijn en tandengeknars.”

Overweging

Begin deze maand (november 2017) stond in de krant dat Nederland is gezakt van de 16^enaar de 32^eplaats op de wereldwijde ranglijst van maatschappelijke gelijkheid tussen vrouwen en mannen. We streven naar maatschappelijke gelijkheid. Niet als doel op zich. Maar omdat vrouwen in werksituaties, over het algemeen andere kwaliteiten, andere talenten, inbrengen dan mannen. Vrouwen zijn meer gericht op empathie en zorg. Die houding van ‘zorgen voor’ is van groot belang in de politiek, bij leiding geven, beleid maken of ondernemen. Toch worden op één of andere manier de kwaliteiten van vrouwen nog steeds ondergewaardeerd. De keuze van de verzen van de eerste lezing over de sterke vrouw bevestigen dat beeld.

Sterke vrouw

Door de keuze van de verzen lijkt de eerste lezing een loflied op de degelijke huisvrouw; een vrouw die dag en nacht voor haar gezin in de weer is en ervoor zorgt dat haar echtgenoot een schitterende carrière kan maken. Echter, als je ook de tussenliggende verzen leest dan blijkt dat ze nog veel in haar mars heeft. Ze is een zelfstandige zakenvrouw, ze drijft handel en koopt een akker waar ze voedsel op verbouwt en ze spreekt in wijsheid.

Wist u dat vrouwen in de wereldvoedselproductie onmisbaar zijn? De meeste boeren in de wereld zijn vrouw. Zij voeden meer dan de helft van de wereldbevolking. Hun kennis van de voedselproductie is diepgeworteld in de principes van zorg voor de Aarde en de bodem, van respect voor biodiversiteit en delen van kennis en zaden. Deze waardevolle inzet wordt met name door de rijke westerse economieën, die sterk gericht zijn op export en groei, niet op waarde geschat. Ze walsen als het ware over de boerinnen heen en maken daardoor meer kapot dan goed is. Terwijl juist zorg voor de aarde, voor de bodem, voor al wat leeft van ons wordt gevraagd.

Toevertrouwen

In de parabel die Jezus vertelt gaat er een heer op reis naar het buitenland en vertrouwt zijn bezit toe aan zijn dienaren. Het staat er misschien niet met zoveel woorden, maar het idee van de heer was dat de dienaren iets met die talenten gingen doen. Ieder kreeg wat hij aankon.

God vertrouwt ons zijn bezit toe. Het woord toevertrouwen heeft ons veel te zeggen. Het laat zien dat het bezit Hem dierbaar is, dat het voor hem van grote waarde is. Verder laat het zien dat God het volste vertrouwen in ons heeft. Wat je erg dierbaar is vertrouw je immers niet zomaar iemand toe.

Maar wat is het bezit dat God ons toevertrouwd? Dat is de Aarde met al haar bewoners, menselijke en niet menselijke. Hij heeft ons zijn schepping toevertrouwd om haar heelheid te bewaren en haar vruchtbaar te maken, waarin we delen met alle mensen, planten en dieren.

Geloven is doen

De eerste twee dienaren gaan met de aan hen toevertrouwde talenten aan het werk. Zij hebben het grote vertrouwen dat de Heer in hen stelde verstaan. Ze wilden hem niet teleurstellen, zijn vertrouwen niet beschamen. Je komt dagelijks mensen tegen die zich met toewijding inzetten voor het recht en vrede van mensen en volken, die zich ontfermen over zieken, eenzame mensen en vluchtelingen. Steeds meer mensen zetten zich met hart en ziel in voor een goed milieu, het behoud van biodiversiteit en het welzijn van dieren.

Zij hebben de trekken van de sterke vrouw, die onvermoeibaar en vol daadkracht zit. Teun van de Keuken is zo’n iemand. Hij besefte dat hij door het eten van chocola in wezen medeverantwoordelijk is voor de slavernij in de cacaoteelt. Dan kun je twee dingen doen. Of je eet geen chocola meer, of je doet er wat aan. Hij koos voor het laatste. Hij heeft, uiteraard samen met heel veel anderen, een slaafvrije reep op de markt gebracht. Misschien kent u hem wel, Tony Chocolony, de chocolade zonder bijsmaak.

Wie doet als de sterke vrouw, of als de eerste twee dienaren zullen mogen horen: uitstekend goede en trouwe dienaar. Over weinig waard ge trouw, over veel zal ik u aanstellen. Ga binnen in de vreugde van de Heer. En uiteraard geldt dit ook voor al die mensen die hun talenten op een vrijwel onzichtbare manier inzetten voor het welzijn van de wereld. Er gebeurt zoveel goeds waar we vaak niks van zien. Maar God ziet ons zoals we zijn.

Niet te zwaar

We hebben niet allemaal evenveel talenten gekregen. De ene dienaar kreeg er 5, de ander 2 en de laatste slechts 1. Ieder naar hun vermogen. God, Hij die ons ziet, zoals we zijn, kent ons door en door. Hij zegt tot ons: “Het woord dat ik jou geef is niet te zwaar, jij kunt het volbrengen.” Wees dus niet bang, heb vertrouwen in jezelf. Dáár ontbrak het de laatste dienaar echter aan. Uit angst stopte hij het hem toevertrouwde talent onder de grond, om het ongeschonden aan zijn Heer te kunnen teruggeven. Hij was niet lui, maar bang, wat als het verkeerd uitpakt?

Toch is de angst om te kort te schieten niet onze grootste angst. Waar we het meest bang voor zijn is ons licht, niet de duisternis, dat zei Nelson Mandela. We vragen ons zelf wie ben ik om briljant, mooi en geweldig te zijn? Draai het om, zegt hij, wie ben je om het niet te zijn? We zijn geschapen om de glorie van de God, die in ons zit, uit te stralen. Dat geldt voor iedereen, niemand uitgezonderd, ook voor u en voor mij. Als we ons licht laten schijnen dan scheppen we onbewust ruimte voor anderen om ook hun licht te laten schijnen. Wie zijn angsten overwint bevrijdt daarmee automatisch anderen.

Je talent laten stralen

Gij broeders en zuster, gij leeft niet in de duisternis, zei Paulus. Gij zijt allen kinderen van het licht. Laat dat licht dan schijnen. En laten we elkaar meenemen in dat licht. Ieder talent is kostbaar. Ook het talent van jou, of je nu man of vrouw bent, jong of oud, rijk of arm. Elk talent is een bouwsteen voor Gods koninkrijk. Laten we niet wachten. Maar laat ons vol vreugde en met vol vertrouwen bouwen aan die nieuwe wereld die komen zal.

Marjolein Tiemens-Hulscher
18 november 2017