Van de week zag ik nog ergens bloeiende wilde cichorei, een van de weinige echt blauwe bloemen die we kennen in Nederland. Elke keer als ik deze mooi plant zie moet ik denken aan surrogaat koffie. In de serie bijbelse planten vandaag aandacht voor de wilde cichorei (Cichorium intybus). Lees verder
Bijbelse planten
Koriander
In de Bijbel worden veel planten, bomen en kruiden bij name genoemd. Jezus gebruikte ze vaak in zijn parabels. Op die manier sloot hij aan bij de dagelijkse belevingswereld van de toenmalige agrarische bevolking. Mijn keus viel nu op de koriander met een vermelding in het Oude Testament. En waarom nu de koriander? Dat komt door de moestuin van mijn moeder. Lees verder
Het mosterdzaadje
Voedselgewassen als tarwe, gerst, ui, prei, druiven en nog vele anderen zijn niet meer uit ons dagelijks voedsel weg te denken. Velen hiervan worden in de Bijbel genoemd. Jezus gebruikt gewassen of planten in zijn parabels ook vaak als symbool. Een van de bekendste gelijkenissen is die van het mosterdzaadje. Lees verder
Tarwe
Het is alweer een poos geleden dat ik heb geschreven in de serie over bijbelse planten. Deze aflevering is gewijd aan tarwe. Tarwe vormt de basis voor ons dagelijks brood, en is daarmee denk ik het bijbelse gewas dat nu nog het meest gegeten wordt. Tarwe is een gewas dat in de Bijbel veelvuldig wordt genoemd. In het beloofde land van melk en honing, waar het volk op weg naar toe is, groeit de tarwe volop (Deut. 8, 7-8). Tarwe komt niet alleen als voedselgewas in de Bijbel voor, maar figureert ook herhaaldelijk in de parabels die Jezus vertelde.
Oorsprongsgebied
Toen de mensheid, ongeveer 10.000 jaar geleden, geleidelijk overging van het bestaan van jager en verzamelaar naar landbouwer behoorden de granen tot de eerste gewassen die ze ging verbouwen. Tarwe is daarmee een van de oudste gedomesticeerde planten. Het oorsprongsgebied van de tarwe is de zogenaamde Vruchtbare Halve Maan en het Bijbelse land lag daar middenin. De Vruchtbare Halve Maan strekt zich uit van de noordpunt van de Perzische Golf, langs de Eufraat en de Tigris naar het noordwesten, dan west naar de Middellandse Zee en duikt dan naar het zuiden via de Nijl een eind Egypte in. Ik las in een boekje over Bijbelse planten dat Bethlehem broodstad betekent en we kennen natuurlijk de graanschuren van Egypte uit de verhalen over Jozef.
Breken brood
Tarwe is een van de belangrijkste gewassen waarmee heel de mensheid zich voedt. Het is daarmee een heel doodgewoon en geen bijzonder gewas, maar voor christenen wel speciaal. Bij het laatste avondmaal brak Jezus brood (eenvoudig maar voedzaam alledaags voedsel) en deelde dit met zijn leerlingen. “Neem en eet hiervan, gij allen, want dit is mijn lichaam, dat voor u gegeven wordt.” De leerlingen zullen op dat moment nog niet begrepen hebben wat Jezus met deze woorden bedoelde. Dat mysterie proberen we tijdens de eucharistie, als die woorden weer klinken, nog steeds te bevatten.
Verbondenheid
Zelf vind ik het beeld van verbinding door de graankorrels erg mooi. Ik zal het proberen te schetsen. Het is tweeledig. Ten eerste zie ik een beweging die het meest wegheeft van een zandloper. Vele graankorrels komen samen in dat ene brood (de smalle doorgang in de zandloper). Door het breken van het brood en het delen ervan verspreiden al die korrels zich weer in de mensen, die ieder op hun eigen manier een stukje van het mysterie vertegenwoordigen en daarvan getuigen. Ten tweede is het de verbinding tussen alle christenen op Aarde door het ritueel van het eten van dat ene brood. Overal op Aarde wordt het gedaan. Dat besef ontroert mij op een of andere manier. En dan bidden we allemaal dat ene gebed: Onze Vader, geef ons heden ons dagelijks brood.
De dadelpalm
Afgelopen zondag was het Palmzondag. Die dag gedenken we dat Jezus Jerusalem binnentrok om het daar het Pesachfeest te vieren. De volgende dag was er al een menigte in Jeruzalem voor het feest. Toen ze hoorden dat Jezus ook zou komen, haalden ze palmtakken en liepen ze de stad uit, hem tegemoet, terwijl ze riepen: “Hosanna! Gezegend hij de komt in de naam van de Heer, de Koning van Israël.” (Joh. 12.12-13). Maar hoe kwamen de mensen aan die palmtakken? In de omgeving vanJerusalem groeien geen palmbomen, daarvoor ligt het veel te hoog.
Symbool van overwinning
Het kan zijn dat pelgrims, die net als Jezus naar Jeruzalem gekomen waren om Pascha te vieren, deze takken hebben meegenomen uit Jericho en omstreken. Jericho ligt 900 meter lager en wordt ook wel palmstad genoemd (Deut. 34,3). Daar groeiden volop palmbomen. De statige palm was in die periode (Tweede Tempelperiode van 520 voor Chr. tot 70 na Chr.) het symbool van overwinning. De mensen namen de takken waarschijnlijk mee om er tijdens Pascha als vlaggen mee te zwaaien om de bevrijding uit Egypte te vieren. Door naar Jezus te zwaaien met de palmtakken maakten ze duidelijk dat ze hoopten dat Jezus de nieuwe Koning zou zijn, die hun zou verlossen van de Romeinse bezetter.
Diep wortelstelsel
De palmbladeren waarmee de menigte zwaaide zijn zonder twijfel afkomstig geweest van de dadelpalm (Phoenix dactilifera). Zowel in het Heilige land als in Egypte kwam de dadelpalm algemeen voor. Tijdens de uittocht uit Egypte kwamen de Israëlieten in Elim, een plaats met twaalf waterbronnen en zeventig dadelpalmen (Ex. 15.27). De dadelpalm houdt niet van regen, maar is een echte oaseplant. De boom heeft een zeer diep wortelstelsel; even diep als de boom hoog is, waardoor hij toch bij water kan. En een dadelpalm kan enorm hoog worden. Ik ben getallen tegengekomen van 15 tot 37 meter. Je kunt je dan wel voorstellen dat zo’n boom, met een kroon van uitwaaierende grote geveerde bladeren, een richtpunt vormde voor reizigers in de woestijn. Waar een dadelpalm was, moest wel een oase zijn. Dat betekende niet alleen water maar ook schaduw.
Bestuiven
De vruchten, de dadels, waren in die tijd een belangrijke voedingsbron voor de inheemse bevolking. Ook nu nog worden dadels graag gegeten, niet alleen daar, maar ook hier. Die dadels ontwikkelden zich echter niet van zelf. Daar moesten halsbrekende toeren voor uitgehaald worden. De dadelpalm is namelijk tweehuizig. Sommige bomen hebben mannelijke bloemen, en andere bomen vrouwelijke bloemen. Na bestuiving worden aan deze laatste bomen de vruchten gevormd. Om de bestuiving een handje te helpen werden de mannelijke bloeiwijzen, als het stuifmeel rijp was, in de vrouwelijke bomen gehangen. Dat moeten echt hele klimpartijen geweest zijn als je bedenkt hoe hoog die bomen waren.
Voedsel
De dadels vormden een belangrijke voedingsbron. Maar de dadelpalm bood meer. De bloemen voorzagen de mensen ook rijkelijk van honing. Hiervan maakten ze, door middel van een vergistingsproces, een zoete en alcoholhoudende drank. De Grieken en Romeinen waren grote liefhebbers van de dadels uit Judea. Deze vormden dan ook, tezamen met de honing en de wijn, een belangrijk exportproduct. De dadelpalm was daarmee van groot belang voor de economie van Judea.
Loofhutten
De bladeren met de vezelige stelen zijn niet alleen mooi en geschikt om mee te zwaaien bij een feest, maar ook voor andere doeleinden te gebruiken. Bijvoorbeeld voor het maken van dakbedekking of vloermatten, zoals bij de loofhutten. De eerste dag moeten jullie mooie vruchten plukken en takken afsnijden van dadelpalmen, loofbomen en beekwilgen. Zeven dagen lang moeten jullie feestvieren ten overstaan van de Heer, jullie God…..Zeven dagen lang moeten jullie in hutten wonen, elk geboren Israëliet moet in een loofhut wonen, om jullie kinderen eraan te herinneren dat ik de Israëlieten in hutten liet wonen toen ik hen uit Egypte wegleidde. (Lev. 23.40,42-43)
Groen geloven 