Het had mijn hartekreet kunnen zijn, de brochure “Messentrekkers bij de nachtwacht” van Koos van Noppen. Met de brochure wil hij gelovigen oproepen bij milieubewustzijn te komen, want zegt hij: “Zeer regelmatig ontmoet ik oprechte christenen, die een graad van milieubewusteloosheid aan de dag leggen waar ik stil van word.” Lees verder
Is een kwal gelijk aan een kopje koffie? (2)
“Wij mogen alles met dieren doen, zolang ze niet lijden. Als kwallen niet kunnen lijden, zie ik niet wat het verschil is tussen een kwal en het kopje koffie dat ik nu aan het drinken ben,” zei filosoof Bas Haring ruim een maand geleden in Trouw. In mijn vorige blog heb ik hier al op gereageerd, maar ik wilde er nog veel meer over zeggen. Lees verder
Is een kwal gelijk aan een kopje koffie?
“Wij mogen alles met dieren doen, zolang ze niet lijden. Als kwallen niet kunnen lijden, zie ik niet wat het verschil is tussen een kwal en het kopje koffie dat ik nu aan het drinken ben.”
Wie mij wat beter kent, zal meteen begrijpen dat dit niet mijn woorden zijn, want ik hou helemaal niet van koffie. Niet mijn woorden dus, maar die van filosoof Bas Haring, bijzonder hoogleraar publiek begrip van de wetenschap aan de Universiteit van Leiden. Ik was werkelijk geschokt door zijn woorden en had gehoopt dat we de tijd dat we levende wezens als willoze dingen zien, achter ons gelaten zouden hebben, in ieder geval in het filosofische denken. Haring zegt deze woorden als lid van Trouws filosofisch elftal in een gesprek met Frank Ankersmit, emeritus-hoogleraar intellectuele geschiedenis aan de Rijksuniversiteit van Groningen, over de vraag of er een reden is om de mens in rangorde boven het dier te plaatsen, in relatie tot dierenrechten (Trouw, 19 april 2018).
Verweven
Ankersmit geeft gelukkig tegengas: “Er is wel degelijk een verschil: een kwal is een levend dier, een kopje koffie is levenloos.” Ook wijst hij erop dat alles op onze planeet met elkaar verweven is. “Als we woest omspringen met primitieve wezens, roepen we misschien ecologische rampen over onszelf af.” Jammer van die toevoeging ‘onszelf’. Toch weer antropocentrisch gedacht. Die toevoeging geeft mij het idee dat bij Ankersmit het ook allemaal om de mens draait. Haring ziet echter geen probleem in woest omspringen met dieren, zolang dat maar geen lijden veroorzaakt. “Maar als je van tevoren weet of merkt dat de wereld vergaat, is dat wel het geval.” En daar zit ook een deel van het probleem. Het ecosysteem Aarde is zo complex dat wij niet altijd kunnen weten wat de invloed zal zijn van de manier waarop we met dieren en de natuur omgaan. Dat is ook wat ik lees in het woord ‘misschien’ bij Ankersmit. Misschien roepen we ecologische rampen over ons zelf af. Misschien, zeker weten doen we het niet. Maar wat we wel weten is dat ecosystemen zo complex zijn dat als ze verstoord of verdwenen zijn, ze niet zomaar door menselijk ingrijpen weer hersteld kunnen worden. Een goede reden om in onze omgang met de natuur uit te gaan van het voorzorgprincipe.
Onderlinge afhankelijkheid
Paus Franciscus wijst ons in Laudato Si’ steeds op de samenhangen tussen alles wat is. Als alles met alles samenhangt dan betekent dat ook dat alles van elkaar afhankelijk is. Ecologisch gezien heeft ook de kwal een functie in het ecosysteem van de oceaan en we kunnen slechts gissen wat er zou gebeuren als die kwallen uit het ecosysteem zouden verdwijnen. De paus haalt een deel van de Catechismus van de Katholieke Kerk aan waarin op een haast poëtische wijze de onderlinge afhankelijkheid van alle schepselen wordt beschreven. “De onderlinge afhankelijkheid van de schepselen is door God gewild. De zon en de maan, de ceder en het bloempje, de adelaar en de mus; het schouwspel van hun oneindige verscheidenheid en ongelijkheid betekent dat geen enkel schepsel aan zichzelf genoeg heeft. Zij bestaan slechts in onderlinge afhankelijkheid om elkaar wederzijds aan te vullen, ten dienste van elkaar.”
Ook wij mensen bestaan slechts in onderlinge afhankelijkheid van elkaar en van alle andere schepselen. Daarom is er, volgens mij, geen reden om de mens in rangorde boven het dier te plaatsen.
Wordt vervolgd…….
Maak van je tuin een insectenwalhalla
Maak van je tuin een insectenwahalla. Insecten willen niet alleen een plek om te schuilen of te nestelen, zoals kan in het insectenhotel (zie vorige blog), maar ook eten en een plekje om zich voort te planten. Doe daarom mee met de operatie Steenbreek en vervang de tegels eens voor mooie bloeiende planten; voedsel- en waardplanten voor de insecten. Bij een tuincentrum bij ons in de buurt kreeg je een plant als je een tegel inleverde. Een plant voor een tegel, een mooie deal. Lees verder
Insectenhotel
Geniet u ook zo van de lente, de warmte van de zon, dat alles weer groen wordt en gaat bloeien? Zodra de vorst verdwenen was en de zon haar warmte deed voelen hoorde ik de insecten alweer gonzen. Insecten zijn nuttige en leuke beestjes die het echter best wel moeilijk hebben. Wat hulp kunnen ze dus wel gebruiken; een insectenhotel bijvoorbeeld. Lees verder
De dadelpalm
Afgelopen zondag was het Palmzondag. Die dag gedenken we dat Jezus Jerusalem binnentrok om het daar het Pesachfeest te vieren. De volgende dag was er al een menigte in Jeruzalem voor het feest. Toen ze hoorden dat Jezus ook zou komen, haalden ze palmtakken en liepen ze de stad uit, hem tegemoet, terwijl ze riepen: “Hosanna! Gezegend hij de komt in de naam van de Heer, de Koning van Israël.” (Joh. 12.12-13). Maar hoe kwamen de mensen aan die palmtakken? In de omgeving vanJerusalem groeien geen palmbomen, daarvoor ligt het veel te hoog.
Symbool van overwinning
Het kan zijn dat pelgrims, die net als Jezus naar Jeruzalem gekomen waren om Pascha te vieren, deze takken hebben meegenomen uit Jericho en omstreken. Jericho ligt 900 meter lager en wordt ook wel palmstad genoemd (Deut. 34,3). Daar groeiden volop palmbomen. De statige palm was in die periode (Tweede Tempelperiode van 520 voor Chr. tot 70 na Chr.) het symbool van overwinning. De mensen namen de takken waarschijnlijk mee om er tijdens Pascha als vlaggen mee te zwaaien om de bevrijding uit Egypte te vieren. Door naar Jezus te zwaaien met de palmtakken maakten ze duidelijk dat ze hoopten dat Jezus de nieuwe Koning zou zijn, die hun zou verlossen van de Romeinse bezetter.
Diep wortelstelsel
De palmbladeren waarmee de menigte zwaaide zijn zonder twijfel afkomstig geweest van de dadelpalm (Phoenix dactilifera). Zowel in het Heilige land als in Egypte kwam de dadelpalm algemeen voor. Tijdens de uittocht uit Egypte kwamen de Israëlieten in Elim, een plaats met twaalf waterbronnen en zeventig dadelpalmen (Ex. 15.27). De dadelpalm houdt niet van regen, maar is een echte oaseplant. De boom heeft een zeer diep wortelstelsel; even diep als de boom hoog is, waardoor hij toch bij water kan. En een dadelpalm kan enorm hoog worden. Ik ben getallen tegengekomen van 15 tot 37 meter. Je kunt je dan wel voorstellen dat zo’n boom, met een kroon van uitwaaierende grote geveerde bladeren, een richtpunt vormde voor reizigers in de woestijn. Waar een dadelpalm was, moest wel een oase zijn. Dat betekende niet alleen water maar ook schaduw.
Bestuiven
De vruchten, de dadels, waren in die tijd een belangrijke voedingsbron voor de inheemse bevolking. Ook nu nog worden dadels graag gegeten, niet alleen daar, maar ook hier. Die dadels ontwikkelden zich echter niet van zelf. Daar moesten halsbrekende toeren voor uitgehaald worden. De dadelpalm is namelijk tweehuizig. Sommige bomen hebben mannelijke bloemen, en andere bomen vrouwelijke bloemen. Na bestuiving worden aan deze laatste bomen de vruchten gevormd. Om de bestuiving een handje te helpen werden de mannelijke bloeiwijzen, als het stuifmeel rijp was, in de vrouwelijke bomen gehangen. Dat moeten echt hele klimpartijen geweest zijn als je bedenkt hoe hoog die bomen waren.
Voedsel
De dadels vormden een belangrijke voedingsbron. Maar de dadelpalm bood meer. De bloemen voorzagen de mensen ook rijkelijk van honing. Hiervan maakten ze, door middel van een vergistingsproces, een zoete en alcoholhoudende drank. De Grieken en Romeinen waren grote liefhebbers van de dadels uit Judea. Deze vormden dan ook, tezamen met de honing en de wijn, een belangrijk exportproduct. De dadelpalm was daarmee van groot belang voor de economie van Judea.
Loofhutten
De bladeren met de vezelige stelen zijn niet alleen mooi en geschikt om mee te zwaaien bij een feest, maar ook voor andere doeleinden te gebruiken. Bijvoorbeeld voor het maken van dakbedekking of vloermatten, zoals bij de loofhutten. De eerste dag moeten jullie mooie vruchten plukken en takken afsnijden van dadelpalmen, loofbomen en beekwilgen. Zeven dagen lang moeten jullie feestvieren ten overstaan van de Heer, jullie God…..Zeven dagen lang moeten jullie in hutten wonen, elk geboren Israëliet moet in een loofhut wonen, om jullie kinderen eraan te herinneren dat ik de Israëlieten in hutten liet wonen toen ik hen uit Egypte wegleidde. (Lev. 23.40,42-43)
Bomen planten
“Voor kinderen is het planten van een boom vaak de eerste natuurervaring”, lees ik op de website van de nationale boomfeestdag. Die ervaring zullen ze daarom nooit meer vergeten. Met het planten van de boom wordt er in het kind een zaadje geplant om enthousiast te worden voor de waarden van bomen en natuur. Het maakt dat ze ervoor willen zorgen. Lees verder
