Voor dit interview had ik met pater Putman afgesproken op het Begijnhof in Amsterdam. We hadden natuurlijk een rustige plek nodig en die vonden we bij de Sacramentijnen aan het Begijnhof. Onaangekondigd heeft pater Putman bij hen aangebeld en gevraagd of ze een plekje hadden waar we rustig konden praten. We waren van harte welkom en kregen zelfs nog koffie en thee. ‘Het dragen van de bruine pij, draagt er wel aan bij dat deuren voor je open gaan’, vertrouwde pater Putman mij nog toe.

Wat waren de drijfveren voor u om te kiezen voor een leven als minderbroeder franciscaan?

Een van de belangrijkste redenen hiervoor was de zorg om duurzaamheid in het algemeen. De wijze waarop Franciscus van Assisi volgens het Evangelie wilde leven en de manier waarop hij met aardse goederen omging, inspireerden mij enorm. Eén van de sturende vragen voor mij is dan ook ‘Hoe ga je om met dat wat je ontvangen hebt van God? Eigen je de dingen toe of stel je ook ze beschikbaar aan anderen, deel je ze? Toen ik nog priester was in het bisdom Utrecht had ik een eigen auto, huis en salaris. Maar dat voelde niet goed. Daarbij ging het mij om de milieubelasting en de overtuiging dat het geld toch veel beter gebruikt kon worden. Daarnaast speelde, als onderstroom, het verlangen naar soberheid, gemeenschapsleven en de keuze voor de zwakkeren in de samenleving. Daar sprak Jezus Christus mij in aan.
Nu woon ik in een klooster van de Franciscanen in Amsterdam. In het klooster hebben we soms wat ruimte vrij. Samen met een islamistische welzijns organisatie, kunnen we daar een ontbijt organiseren voor eenzame ouderen. We willen de ons beschikbare ruimte niet toe-eigenen maar delen met anderen. Het geeft een rijk en dankbaar gevoel om zo bij te kunnen dragen aan het samenbrengen van mensen.

Kunt u iets zeggen over de spirituele kant van duurzaamheid?

Het is belangrijk dat je je kunt openstellen voor God. Gebed, meditatie of stilte zodat je de dag vanuit rust kunt beginnen, kunnen hierbij helpen. Maar dit kan ook door een wandeling langs de grachten, door het park of de natuur. Het gaat om het leren zien van de schoonheid van alles om ons heen, de diversiteit aan schepselen, kleuren, geuren en geluiden. Dat is wat God ons gegeven heeft. De kunst is die gave te aanvaarden en dit tot uitdrukking te brengen in hoe je met die gave omgaat. Duurzaamheid van de schepping heeft alles te maken met dankbaarheid en hoe we onze dankbaarheid uiten tegenover God en tegenover andere mensen en medeschepselen. Het gaat erom de goede maat te houden.
In het eucharistisch gebed bidden we ‘om heil en genezing te vinden zeggen we U dank’. Misschien denk je eerst ‘wat staat hier nou?’ Maar als je er langer over nadenkt kom je tot het besef dat iemand jou de moeite waard vond om iets te geven. Dat kan helend werken. Je hiervan bewust zijn maakt dat je kunt genieten van het leven en daar dankbaar voor kunt zijn. Het geeft ook energie om te zorgen voor de schepping en moed om door te gaan als het moeilijk is.

Duurzaamheid is bewuster om gaan met wat God ons heeft toevertrouwd.

Bewuster in de zin van intenser, maar ook dienend, behoedend.
Zoals ik al zei kan bidden hierbij helpen, maar het moet hier niet bij blijven. Wat is je gebed om vrede en gerechtigheid nog waard als je bijvoorbeeld belegd in bedrijven die ‘bloed aan hun handen hebben’.

U bent ook pastoor. Hoe geeft u duurzaamheid een plek in de parochie?

We hebben er over gedacht om een beamer aan te schaffen om het papier voor de liturgieboekjes uit te sparen. Uiteindelijk hebben we dit toch niet gedaan, omdat dan een aantal ouderen de Schriftlezingen, liederen en gebeden niet meer konden volgen. Het belang dat iedereen volwaardig mee kan doen met de vieringen en het Woord van God te horen vonden we belangrijker en opwegen tegen de extra kosten en de milieubelasting die het maken van de liturgieboekjes met zich meebrengen. We zijn toen wel kringlooppapier gaan gebruiken. Duurzaam willen zijn brengt een voortdurende afweging van belangen met zich mee. Zo ook op het gebied van beleggen. We vroegen ons af: ‘In hoeverre beleggen of kopen wij als parochie op duurzame wijze? Zijn we ons wel goed bewust dat we niet iéts kopen, of érgens in beleggen, maar dat we altijd iets kopen ván iemand, en we altijd beleggen in de toekomst ván mensen, of juist ten koste van de toekomst van mensen of van de natuur en milieu. Daarom zijn we wel eens akkoord gegaan met minder divident, omdat we kozen om zuiver te bankieren. We zijn immers broeders hoeders en dan mag ons handelen niet ten koste gaan van een ander.

Deze voorbeelden spelen voornamelijk op het niveau van het parochiebestuur. Kunt u nog voorbeelden noemen waarbij de parochianen zelf meer betrokken zijn?

Bij de doordeweekse vieringen kwamen steeds minder mensen. Toen is besloten om met die kleine groep een andere kleinere ruimte te gaan gebruiken dan de grote kerk. Dit werd in eerste instantie ingegeven om energie en geld te besparen. Maar het bleek ook veel gezelliger en fijner te zijn. Het kwam het samenzijn ten goede.
We organiseren ook wel eens een rommelmarkt. Dit zijn altijd gezellige dagen waar mensen elkaar ontmoeten, bemoedigen en inspireren. Dat is net zo belangrijk als het hergebruik van de aangeboden spullen en de opbrengst voor het goede doel.

Het franciscaanse principe om geen eigen bezit te hebben boort ook een bron van creativiteit aan. Zelf heb je ‘niks’, dus als je iets nodig hebt moet je erom vragen. Zo hebben de jongeren in de kerk een sokkenactie georganiseerd. Zij wilden wat doen voor de pater (voor mij dus) die als vrijwilliger bij de dak- en thuislozenopvang actief was. De daklozen hadden behoefte aan sokken. De jongeren hebben toen de parochianen gevraagd om met kerstmis een paar sokken (nieuw of gebruikt) mee te nemen. Het werd een groot succes. Voor de parochianen was het een kleine moeite en ze vonden het leuk om sokken te geven. De daklozen waren blij met warme voeten. Een echte win-win situatie. Dit laat ook zien dat iedereen wat kan betekenen, dat elke bijdrage telt. Dat werkt aanstekelijk en bemoedigend.

Wordt dit ook zichtbaar naar buiten toe?

We zouden nog veel meer de publiciteit in de krant op moeten zoeken. Als we een actie hebben moeten we hier eigenlijk een mooi verhaal van maken met een foto erbij. Misschien moet onze parochie de eerste Groene Kerk boven de IJmond worden. Dan hebben we een mooie aanleiding voor een groot artikel in de plaatselijke krant. Niet om onszelf in de schijnwerpers te zetten, maar om de boodschap van duurzaamheid, dankbaarheid en Gods liefde centraal te stellen. Paus Franciscus is nu natuurlijk het grote voorbeeld voor het naar buiten treden van de kerk. Hij is het afgelopen jaren veel in het nieuws geweest. Niet ter eigen verheerlijking, maar om de boodschap van de vreugde van het Evangelie te vertellen. Hij preekt niet alleen soberheid en tederheid, maar leeft het ons ook voor.
Veel gelovigen gaan niet naar de kerk, maar ze lezen wel de krant. Laat ze daar lezen waar de kerk voor staat en wat ze doet. Dan krijgen de lezers toch iets mee van de gedachte dat Gods Geest mensen laat bloeien en ze zorgzaam maakt. Het is zo wie zo goed om te laten zien wat je doet. Dat kan anderen ook op het goede spoor zetten.

Is er nog iets dat je de lezers zou willen meegeven?

Wat ik zou willen meegeven is dat duurzaam leven vooral leuk is. Delen van wat jou door God is toevertrouwd geeft rijkdom en vreugde. Je leert intens te genieten van de schoonheid en diversiteit in de natuur. En ik zou de ‘toevallige’ ontmoetingen met mensen in het openbaar vervoer of op de fiets niet willen missen. Die had ik nooit ontmoet als ik altijd met de auto was gaan.