Zondag 19 juli 2015 ging ik voor in een woord en communiedienst in de kapel aan de Badweg op Schiermonnikoog. Hier volgende de lezingen en de overweging.

Eerste lezing: Jer. 23,1-6

Wee de herders, door wie de schapen van mijn kudde omkomen en verloren lopen – godsspraak van de Heer – . Daarom zegt de Heer, Israëls God, tot de herders die mijn volk weiden: Door uw schuld zijn mijn schapen verloren gelopen en uiteen gedreven; ge hebt er niet op gelet. Maar ik let wel op u om al uw misdaden – godsspraak van de Heer -. Zelf breng ik de overgebleven schapen bijeen uit alle landen waarheen ik ze heb verdreven. Ik breng ze terug naar hun weiden, ze worden weer vruchtbaar en talrijk. Dan stel ik herders over hen aan, die hen werkelijk weiden. Ze hoeven niet meer bang of angstig te zijn, geen van hen wordt nog vermist – godsspraak van de Heer -. Geloof mij, de tijd komt – godsspraak van de Heer – dat ik een wettige afstammeling van David doe opstaan; hij zal hen met bekwaamheid regeren en het land rechtvaardig en eerlijk besturen. In zijn tijd wordt Juda bevrijd, leeft Israël veilig. En dit is de naam die men hem geeft: de Heer, onze gerechtigheid.

Evangelie: Marcus 6, 30-34

In die tijd voegden de apostelen zich bij Jezus en brachten Hem verslag uit over alles wat zij gedaan en onderwezen hadden. Daarop sprak Hij tot hen: “Kom nu eens zelf mee naar een eenzame plaats om alleen te zijn en rust daar wat uit.” Want wegens de talrijke gaande en komende mensen hadden zij zelfs geen tijd om te eten. Zij vertrokken dus in de boot naar een eenzame plaats om alleen te zijn. Maar velen zagen hen gaan en begrepen waar Hij heenging; uit al de steden kwamen mensen te voet daarheen en ze waren er nog eer dan zij. Toen Jezus aan land ging zag Hij dan ook een grote menigte. Hij voelde medelijden met hen, want zij waren als schapen zonder herder; en Hij begon uitvoerig te onderrichten.

Overweging

Hier op Schiermonnikoog kun je heerlijk tot rust komen; zwervend over de kwelder, door de duinen of over het brede strand. Je gedachten dwarrelen misschien alle kanten op, maar ze raken steeds meer op de achtergrond. Wat overblijft is het gevoel van er gewoon maar te zijn; de warmte van de zon op je gezicht te voelen en de wind door je haren. Je één te voelen met de elementen. Voor mij is dat vakantie, misschien herkent u dat gevoel. Als we een poos hard gewerkt hebben zijn we toe aan een periode van rust, een tijd lang niks te hoeven.

Rust en stilte

Jezus wist dat als geen ander. Hij trok zich regelmatig terug in eenzaamheid om de stilte op te zoeken om in gebed zich weer op te laden. In het evangelie van vandaag waren de leerlingen net teruggekomen van hun eerste missie. Jezus had ze er twee aan twee op uitgestuurd om mensen te bekeren en te genezen. Dat moet voor hun heel spannend zijn geweest. Net zoals leerlingen en studenten het nu spannend vinden om stage te lopen. Dat is toch maar een hele uitdaging. Nu waren ze terug en vertellen ze Jezus en elkaar over al hun belevenissen en ervaringen. En dan zegt Jezus: “Komt nu eens zelf mee naar een eenzame plaats om alleen te zijn en rust daar wat uit.”

Rust en stilte maken ruimte in ons hoofd. Ruimte om eens terug te blikken op wat we hebben gezegd en gedaan. Waren onze woorden opbouwend, opbeurend, inspirerend en versterkend? Waren onze daden, daden om anderen te ondersteunen, te helpen? Waren het daden die deze wereld weer wat heel maken?

Laudato Si

Daden die deze wereld weer wat heel maken. Hiertoe doet paus Franciscus een hartstochtelijke oproep aan ons in zijn encycliek Laudato Si, geprezen zijt Gij, die vorige maand is uitgekomen. In dit pauselijk schrijven lezen we dat de wereld in erbarmelijke omstandigheden verkeert door vervuiling, uitputting, ontbossing, verlies van biodiversiteit, opwarming van de Aarde, maar ook door onrecht, oneerlijke verdeling en het gebrek aan solidariteit en gerechtigheid. Voor velen van u zal dit niet nieuw zijn. We hebben er als mensheid inderdaad een bende van gemaakt.

De titel, Laudato Si, verwijst naar het Zonnelied van Franciscus van Assisi, waarin God geprezen zij door de mensen en alle elementen van de schepping die hij broeders en zusters noemt. Met de titel wijst de paus de richting aan die we moeten gaan om de wereld weer heel te maken; namelijk het evangelie van de schepping, zoals hij dat noemt. De hele schepping is verbonden in een broeder- en zusterschap. Alle schepselen op Aarde en de elementen zijn met elkaar verbonden en verwant. Vanuit dat bewustzijn van verbondenheid zouden we moeten leven, zegt de paus.

Ecologische bekering

Hij houdt ons een spiegel voor. Hij vraagt ons vooral naar ons eigen gedrag te kijken en waar nodig te veranderen. Vragen we ons zelf wel eens “Hoeveel is genoeg? Wat geeft mijn leven zin? Waar word ik echt gelukkig van?”

Dan kom ik weer bij de vakantie. Waar ik echt gelukkig van wordt zijn onze fietsvakanties. Fietsen en kamperen met ons gezin. De hele dag samen, buiten, genietend van elkaar en van de natuur. ’s Avonds met een boek en soms een wijntje bij de tent. Dat is heerlijk. En eigenlijk zijn we tijdens de vakanties een beetje back to basic; een dak boven ons hoofd, genoeg te eten en elkaar. Zingeving, geluk; het zit in de kleine dingen als wandelen en fietsen, de natuur beleven met je zintuigen en je hart. Genieten van je man en kinderen en andere mensen om je heen, van een boek, van muziek, van kunst en zo kan ik nog wel een poosje door gaan.

Maar ik geef toe, en ik denk dat ik daar niet alleen in sta, dat het niet altijd makkelijk is de verleidingen van onze consumptieve wegwerpmaatschappij te weerstaan en dat het ook lang niet altijd lukt. We hebben een innerlijke kracht nodig die ons helpt om te komen tot een levensprincipe die recht doet aan de heelheid van de schepping. Als christenen geloven we dat we dan mogen vertrouwen op de Geest van God. Hij wil en kan mensen vernieuwen. De Geest doorbreekt passiviteit en moedeloosheid en geeft ons vreugde en vrede. De kunst is dus om kracht van de Geest toe te laten in je binnenste. Daarvoor is het nodig dat we de stilte zoeken voor rust, bezinning en gebed.

De geur van de herder

Dan wil ik kort nog iets zeggen over herderschap. De eerste lezing van vandaag is een aanklacht van de profeet Jeremia tegen de ‘slechte herders’ die hun kudde verwaarlozen. Hij bedoelt hiermee de koningen en leiders van Israël die eigenbelang en macht voorop stelden en het volk aan zijn lot overliet of zelfs in gevaar bracht. Er lijkt nog niet veel veranderd. Nog steeds zijn er dit soort leiders. Dichtbij en ver weg, in de kerk en daar buiten. Vorige maand nog oordeelde de rechter dat de overheid te weinig doet om de opwarming van de Aarde binnen de perken te houden en zodoende de bevolking te weinig beschermt. Wordt het niet tijd dat leiders van het land niet meer naar de pijpen van de multinationals dansen en moedige keuzes durven maken richting duurzaamheid? Leiders die als herders zijn en hun volk beschermen. Een goede herder, heeft paus Franciscus eens gezegd, heeft de geur van zijn schapen en staat dus dicht bij de mensen. En is het u wel eens opgevallen dat een herder achter de kudde loopt? Dit suggereert een subtiel samenspel tussen kudde en herder als het gaat om de richting waarin ze zullen gaan. Ik zie dat er al heel veel mensen zijn die een richting van, ik vat het maar even samen als een sociaal- ecologische samenleving in willen slaan. Zij vormen een kudde die al gehoor en invulling geeft aan de hartenkreet van de paus. Ik wens onze samenleving leiders toe, die als herders in staat zijn deze kudde te laten groeien door haar te stimuleren en te bemoedigen.

19 juli 2015, Marjolein Tiemens-Hulscher