Vorige week donderdag, 8 mei, stroomden tijdens het koken opeens heel veel berichtjes binnen. Tja, dan word je toch nieuwsgierig. Wat is er aan de hand? Habemus papam!! Wat ongelooflijk snel, was mijn eerste gedachte. Gevolgd door, ach nu kan Herbert (mijn echtgenoot) toch niet de witte rook live zien. Hij stond op het punt om, voor zijn werk, naar Rome te gaan. Maar niet getreurd, het is natuurlijk ook heel bijzonder om nu in Rome te zijn en de eerste dagen van de nieuwe paus daar mee te maken. Afgelopen zondag kreeg hij met 100.000 anderen de zegen. Eigenlijk ben ik best wel een beetje jaloers. De derde gedachte, de belangrijkste, was: wat voor man zal het zijn?

Ik hoopte op een paus die de ingeslagen weg van paus Franciscus verder zou volgen; met liefde, aandacht en barmhartigheid voor alles en iedereen die kwetsbaar is, dus ook voor de natuur. Ik hoopte op iemand die zich zal inzetten voor wereldvrede. En als ik mag geloven wat er in de media over hem gezegd en geschreven wordt en wat hij zelf zegt, geloof ik dat ik mij erin mag verheugen dat het zo’n paus is geworden. Er wordt van hem gezegd dat hij goed kan luisteren en besturen.

Vrede zij u

Paus Franciscus veroverde de harten van de mensen met zijn eenvoudige begroeting: “Goede avond.” Paus Leo XIV stal de harten van iedereen op het Sint Pieterplein (wat een uitgelaten menigte) en wereldwijd via TV, radio of social media, met zijn begroeting: “Vrede zij met u allen.” Het deed me meteen denken aan het verhaal dat Jezus, na zijn verrijzenis, aan zijn leerlingen verschijnt en bij binnenkomst zegt: “Vrede zij u”. Een welgemeende vredesgroet voor iedereen, maar tevens een oproep. Een opdracht om te luisteren, om bruggen te bouwen met dialoog, met ontmoeting, om één volk te worden, te zijn. In vrede. Het getuigt van het diepe verlangen naar vrede voor onze, door veel geweld geteisterde, wereld.

What’s in the name?

En dan natuurlijk de naam die de paus voor zijn pontificaat heeft gekozen: Leo XIV. Kenners weten dan meteen dat het Leo XIII was die de eerste sociale encycliek schreef: Rerum novarum (Over de nieuwe dingen, 1891). Deze encycliek handelt over de schrijnende situatie van de arbeidersklasse tijdens de industriële revolutie en schetst de contouren van een sociale leer van de katholieke kerk: oog hebben voor de zwakkeren in de samenleving, pleidooi voor een sociaal rechtvaardige samenleving. De encycliek Laudato si’ van paus Franciscus is ook gebaseerd op deze sociale leer.

De keuze voor de naam Leo geeft mij hoop en vertrouwen dat deze paus zal voortzetten wat paus Franciscus begonnen is. En wist je dat een zeer dierbare en geliefde broeder van Franciscus van Assisi de naam Leo droeg? Franciscus en Leo, misschien mogen we dit ook wel interpreteren als betekenisvol, een dierbare en liefdevolle vriendschap tussen ‘de twee pausen’.

Missionaire kerk zijn

Wat mij trof, was wat paus Leo XIV zegt over de missionaire kerk. Ik heb eerlijke gezegd altijd een beetje moeite met het begrip ‘missionaire kerk’. Dat komt door mijn beeld dat ik daarbij heb van paters en zusters die naar het buitenland gaan om daar het evangelie te verkondigen en zieltjes te winnen. Dat blijkt dus een achterhaald begrip. Paus Leo XIV zegt over een missionaire kerk zijn: door de manier waarop je omgaat met anderen. En pas wanneer iemand je vraagt waarom je iets doet, gaat vertellen over je geloof in Christus. Dat lijkt me inderdaad de juiste volgorde. En daarbij komt dan ook nog: niet oordelen, geen deuren dichtdoen. Wij mogen niet denken dat we de hele waarheid in pacht hebben en niemand ons iets kan vertellen.

Ik ben heel benieuwd wat de nieuwe paus (als eerste) gaat doen en hoe. Kan hij als wereldleider zijn beoogde ontwapende en ontwapenende vrede bewerkstelligen? Kan hij een tegenwicht bieden aan de hedendaagse oorlogsretoriek? Kan hij doordringen tot de harten van mensen als Poetin en Netanyahu? En kan hij, speciaal voor Amerika, als Amerikaan tegenwicht bieden aan Trump en zijn denkbeelden? Die staan haaks op elkaar. De waarschuwing voor een ‘blinde technologische vooruitgang’ en een oproep tot een eerlijke, wederzijdse relatie met de natuur die hij deed in een toespraak van vorig jaar, is niet te rijmen met het ‘Drill, baby, drill!’ van Trump. Als ‘president of the Pontificial Commission’ heeft hij  gezegd dat het tijd wordt om te bewegen van woorden naar daden. Daarmee sluit hij aan bij de oproep die paus Franciscus deed in Laudate deum. Kort om, ik heb goede hoop.