Augustus is nog maar net begonnen en toch is wat de Aarde ons jaarlijks duurzaam kan geven aan grondstoffen alweer op. De volgende vijf maanden leven we op de pof. We lenen van de toekomst, van onze kinderen en kleinkinderen. Het is een lening die we niet terug kunnen betalen. Maar we kunnen die wel verkleinen en dat zijn we aan hen verplicht.

Gister, 2 augustus 2023, was het Earth Overshoot Day, de dag waarop, volgens berekeningen van het Global Footprint Network de mensheid de hernieuwbare grondstoffen die de Aarde jaarlijks genereert, heeft op gebruikt. Alle consumptie en de daarmee samenhangende CO2-uitstoot hierna, kan de Aarde niet meer verwerken. Vooral de CO2-uitstoot drukt zwaar, want deze gaat nog elk jaar omhoog (de vraag van olie is hoger dan ooit, stond vanochtend in de krant, Trouw 3 augustus) terwijl het bosoppervlakte dat de CO2 kan opnemen, ieder jaar krimpt.

Oneerlijk verdeeld

Als mensheid overschrijden we wat de Aarde aan kan, al meer dan 50 jaar. Deze overconsumptie is een belangrijke oorzaak van de klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit. Hoewel wij de laatste twee weken van juli veel regen hebben gehad tijdens onze fiets-kampeervakantie, gaat juli 2023 wel de boeken in als de maand met de hoogste wereldtemperatuur ooit gemeten. Overal in de wereld zijn bosbranden, terwijl tegelijkertijd andere gebieden overstromen door heftige regenval. Ook al krijgen we er in Nederland ook wat van mee, het zijn vooral de mensen in de armere landen die het zwaarst getroffen worden terwijl ze zelf het minst hebben bijgedragen.

De ecologische voetafdruk maakt dit duidelijk. Dit meetinstrument laat zien hoeveel ruimte (oppervlak) we nodig hebben voor ons voedsel, om te wonen, voor de infrastructuur, onze kleding en het compenseren van CO2-uitstoot. De voetafdruk van mensen in westerse landen (Nederland 6,1 ha, USA 7,5 ha, Luxemburg 11,3 ha)  ligt over het algemeen veel hoger dan in landen als de Filipijnen (1,2 ha), Botswana (2,2ha) of Brazilië (2,6ha) (Bron: Global Footprint Network). Er is berekend dat er wereldwijd 1,5 ha per persoon beschikbaar is. Als mensheid gebruiken we gemiddeld 2,6 ha per persoon. Dit komt erop neer dat de mensheid leeft alsof ze 1,7 aardes tot haar beschikking heeft.

Naastenliefde

Dit inzicht was indertijd voor mij een eye-opener. Enerzijds omdat dit heel inzichtelijk maakt dat we zo echt niet door kunnen gaan. Anderzijds dat het vooral de rijke landen zijn die zich het grootste deel van de koek toe eigenen. En daar hoor ik zelf dus ook bij. Hier wordt ik aangesproken door mijn geloof, door de Bijbelse boodschap van naastenliefde, eerlijk delen, en gerechtigheid. Deze Bijbelse noties motiveren mij om mijn eigen voetafdruk te verkleinen. Ik ben ervan overtuigd dat ik daarmee de natuur en dus mijn medemens help, ook die aan de andere kant van de wereld. Want het is onze overconsumptie ‘hier’ die vaak schade berokkent aan de leefomgeving, en daarmee de levens, van de mensen ‘daar’.

Ik ben echt geen heilige. Het lukt me van geen kanten om mijn voetafdruk onder de 1,5 te krijgen. Maar dat weerhoudt mij er niet van om wel mijn best te blijven doen. Dat lukt me vooral door bewust te genieten van de schoonheid van de natuur en de kleine dingen. De pruimen die ik gister kocht bij een stalletje langs de weg, de bloemen in de berm van de provinciale weg als je tegen de wind in aan het fietsen bent, de spectaculaire wolkenluchten, een geslaagde reparatie van een tent, een niet verdroogde tuin bij thuiskomst na de vakantie, de vriendschappen en warmte van dierbare mensen.

Heb je zelf wel eens je voetafdruk berekend? Durf je de uitdaging aan? Hieronder vind je een aantal websites waarmee je dat kunt doen. Deze websites geven ook tips hoe je voetafdruk kunt verkleinen.

https://www.footprintcalculator.org/home/en
https://www.duurzaamheidinactie.nl
https://voetafdruktest.wwf.nl