Vandaag is het Witte Donderdag. In de christelijke traditie herdenken we dat Jezus voor de laatste keer samen met zijn vrienden at. In het evangelie van Johannes lezen we dat, voordat ze aan tafel gingen, Jezus hen de voeten waste. Petrus verwoordde, namens de leerlingen, hoe ongemakkelijk dit voor ze was. Hun Heer en meester die zich voor hen vernederde tot een slavenklusje. Maar Jezus deed het uit liefde. En hij hoopte voor hen, voor ons, een voorbeeld te zijn: ‘Maar als Ik, de Heer en Leraar, uw voeten heb gewassen, dan behoort ook gij elkaar de voeten te wassen. Ik heb u een voorbeeld gegeven, opdat gij zoudt doen zoals Ik U gedaan heb.’

Verfrissen, een daad van liefde

In de tijd van Jezus liepen de mensen op blote voeten of op sandalen. De voeten werden vuil en liepen vaak kleine wondjes op. Als je dan bij iemand was uitgenodigd om te komen eten, waste een slaaf je voeten bij binnenkomst. Ook wreef hij deze, met zorg, in met olie, om kleine wondjes te genezen. Het wassen verfriste niet alleen de voeten, maar ook de mens als geheel.

In het evangelieverhaal van Johannes deed Jezus zijn bovenkleed af, nam een linnen doek en omgorde zich hiermee. Hij gaat door de knieën om de voeten van zijn leerlingen te wassen. Tenminste, dat stel ik me zo voor. Een taak die normaal door een slaaf wordt gedaan. Maar zo kijkt Jezus niet. Met het afleggen van zijn bovenkleed legt hij het ‘goddelijke’ af en wordt meer mens. Hij buigt zich naar zijn vrienden toe. In alleen een linnen doek, de kleding van een slaaf, verzorgt hij de voeten van zijn vrienden. Hiermee toont Jezus zijn liefde aan hen, aan ons.

Foto: Marijke van der Giessen

Nederigheid

Elke keer als ik dit verhaal lees, er over nadenk of lees, zie ik weer nieuwe aanknopingspunten voor een duurzame levenshouding, voor onze relatie met onze medeschepselen en de Aarde. Eerst zag ik vooral de houding van nederigheid die Jezus ons voorhoudt met het afleggen van zijn bovenkleed, het knielen en voeten wassen als een gezond tegenwicht voor onze overheersende houding ten overstaande de natuur, al of niet bewust. Dat het de mens zou sieren om zichzelf niet als oppermachtig te zien en in staat om de wereld naar zijn hand te zetten. Want hoe hard we dat ook proberen, we doen meer kwaad dan goed. We zouden ons beter meer dienend kunnen opstellen en ons afvragen wat de ander, de natuur, de planten, de dieren nodig hebben om tot hun recht en tot bloei te komen. Ik zag het dus vooral als een voorbeeld hoe we, in navolging van Jezus, zelf nederig kunnen zijn, door de anderen de voeten te wassen.

“Het wassen verfriste niet alleen de voeten, maar ook de mens als geheel.”

Verfrissend, door wie, voor wie?

Maar ik ontdek nu zoveel meer in het verhaal. Mede door het lezen van teksten van Anselm Grün. Zo werd ik getroffen door de zin Het wassen verfriste niet alleen de voeten, maar ook de mens als geheel. Ik vroeg me af of ik mij de voeten zou hebben laten wassen. En door wie? Petrus voelde zich erg ongemakkelijk bij de veranderende rolverdeling. Maar hij laat het toe als hij het idee heeft dat dit hem dichterbij Jezus brengt, ook al snapt hij het nog niet helemaal. Zou ik het doen? Laat ik me verfrissen door mensen die buiten mijn ‘bubbel’ vallen? Zouden ideeën voor een duurzame samenleving, voor een duurzame levenshouding, niet vanuit een heel onverwachte hoek kunnen komen, zodat we met een verfriste blik naar de uitdagingen van deze tijd kunnen kijken? Maar het omgekeerde geldt ook. Hoe kan ik mijn ‘bovenkleed’ afleggen om in contact te komen met mensen buiten mijn bubbel om hen te verfrissen. Want, eerlijk is eerlijk, ook deze blog zal waarschijnlijk alleen gelezen worden door mensen ‘in mijn bubbel’. Daar bedoel ik uiteraard niks ten nadele van u mee. Ik ben blij dat u mijn blog leest.

Liefdevolle houding

Jezus wast en verzorgt onze voeten. Met onze voeten maken we contact met de aarde. Ze worden vuil, daar is geen ontkomen aan. Ze raken gewond, maar Jezus geneest ze, door ze met zorg te zalven met olie. Olie was in de klassieke oudheid een zeer geliefd geneesmiddel. Jezus geneest ons met liefde en aandacht van de wereldse zaken. Als wij bereid zijn om Hem te volgen bevrijdt Hij ons van begeerte naar macht, geld, aanzien en veel meer. En leert ons dat nederigheid een liefdevolle houding is, ten dienste van elkaar, ten dienste van al wat leeft, ten dienste van de Aarde.

Inspiratiebronnen:
Anselm Grün, Beelden van Jezus. 2002. Lannoo/Ten Have
Anselm Grün, Het Evangelie spiritueel gelezen. Deel II Lucas en Johannes. Berne Media