In deze videoboodschap vraagt de paus om ons te bevrijden van het consumentisme dat ons in zijn greep houdt. Het consumentisme, ofwel onze overmatige levensstijl van verspilling en vervuiling leidt immers tot klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit. Dit bedreigt ons eigen bestaan, met dat van de arme en kwetsbare mensen in het bijzonder. Voordat we ons afvragen hoe we ons kunnen bevrijden van de ketenen van het consumentisme moeten we misschien eerst eens kijken waardoor het consumentisme zo welig kan tieren.
Anselm Grün, een Benedictijner monnik, wijst hiervoor naar de begeerte. In zijn boek ‘Over hebzucht en begeerte’ schrijft hij dat de begeerte knaagt aan de fundamenten van de menselijke samenleving. Hij noemt de begeerte de motor van onze economie, omdat de begeerte ons steeds doet verlangen naar meer. De reclame maakt hier dankbaar gebruik van en weet het verlangen naar meer vakkundig aan te wakkeren. Jurkjes die worden aangeprezen als ‘must haves’.
Als begeerte bezit van ons heeft genomen kunnen we niet meer zeggen: “Genoeg is genoeg.” We kunnen ons dan niet meer verheugen in het leven zoals het is en dankbaar genieten van de dingen die we hebben of bereikt hebben. We kunnen niet meer leven in het hier en nu. En het gaat niet alleen om begeerte om geld, bezit of rijkdom. We kennen vele soorten begeerten. Begeerte om alles te consumeren, begeerte naar absolute zekerheid, naar erkenning, naar status en macht.
Begeerte maakt ons ontevreden en jaloers, omdat we ons altijd vergelijken met anderen en meer willen hebben dan zij, of beter willen zijn. Begeerte voert ons naar onvrijheid en mislukking, omdat de hebzuchtige mens bodemloos is, en altijd meer wil. Hij probeert zo zijn innerlijke leegte te vullen. Echter te vergeefs. Streven naar genoeg geld is immers als op pad gaan naar de horizon; hoe ver je ook reist, de horizon wijkt altijd terug. De hebzuchtige mens bindt zich niet aan God, zegt Grün, maar aan aardse dingen en dat tast zijn ziel aan. Want waar de mens zich aan bindt, dat bepaalt zijn ziel.
Aan de hand van Bijbelverhalen uit het oude en nieuwe testament laat Grün de verschillende vormen van begeerte passeren. Bij zijn uitleg laat hij zien hoe we de begeerte zijn macht over ons kunnen ontnemen. Hij eindigt zijn boek met twaalf stappen naar een bevrijdende begeerte. Al met al een lezenswaardig boek dat ons kan helpen op de weg van bevrijding. Bevrijding van het consumentisme.
Groen geloven 
Ik denk dat de diepste drijfveer van begeerte en hebzucht leeft in een existentiële angst die met een groot ego, een succesrijk leven en macht en invloed wordt bezworen ten dienste van zelfhandhaving. Het is de secularisatie die het geloof dat je als mens in God geborgen bent, aantast en je voor je zelfbehoud moet opkomen. Wie niet in Gods geborgenheid gelooft, zoekt naar vele wegen die zelfhandhaving lijken te dienen. Het is een van de centrale problemen van onze (westerse) cultuur die tot elke vorm van maakbaarheid stimuleert en een leven doet opbouwen dat per saldo een doodlopende weg is.
Enfin, daarover is al eeuwen, vanaf het oude jodendom en ook (vooral zelfs) in oosterse godsdiensten en levensbeschouwingen, geschreven. Een definitief antwoord geeft het christelijk geloof in de overtuiging dat niemand voor eigen geborgenheid hoeft te zorgen en dat existentiële angsten worden weggenomen … voor wie gelooft.
F.