Voedselgewassen als tarwe, gerst, ui, prei, druiven en nog vele anderen zijn niet meer uit ons dagelijks voedsel weg te denken. Velen hiervan worden in de Bijbel genoemd. Jezus gebruikt gewassen of planten in zijn parabels ook vaak als symbool. Vandaag de vijgenboom.

De vijgenboom is een van de allereerste gewassen die in de Bijbel met naam wordt genoemd. Nadat Adam en Eva gegeten hadden van ‘de vrucht die geen appel was’, gingen hun beiden de ogen open en merkten ze dat ze naakt waren. Daarom regen ze vijgenbladeren aan elkaar en maakten er lendenschorten van (Gen 3,7). De bladeren van de vijg zijn groot en waren dus uitermate geschikt om hun naaktheid te bedekken. Het blad is echter niet een gesloten oppervlak maar is ingesneden; het heeft diepe inhammen. Zou het hierdoor komen dat Jezus Zacheüs toch in de gaten had, toen deze zich in de vijgenboom had verstopt?

Vrede en geluk

De vijgenboom was door zijn brede bladeren zeer geliefd om zijn schaduw, maar natuurlijk ook om zijn vruchten. De vijg en de wijnstok werden vaak samen dichtbij het huis geplant. ‘Zitten onder de vijgenboom en wijnstok’ wijst op een toestand van vrede en geluk. Een verwijzing hiernaar vinden we op verschillende plaatsen in de Bijbel. In deze tijd van het jaar (Advent) lezen we bijvoorbeeld in Micha 4 over dat zij hun zwaarden omsmeden tot ploegijzers en hun speren tot snoeimessen. Geen volk zal nog het zwaard trekken tegen een ander volk, geen mens zal meer weten wat oorlog is. Ieder zal zitten onder zijn wijnrank en onder zijn vijgenboom, door niemand opgeschrikt.

Symbiose

In de Bijbelse tijd was de vijgenboom een van de belangrijkste gewassen. Rondom de Middellandse zee wordt de vijg nog steeds veel geteeld. De vijgenboom, Ficus carica L., komt van oorsprong uit Zuidwest Azië. De oude Egyptenaren kweekten de boom al vanwege de waardevolle vruchten. Dat was geen sine cure. De vijg was toen nog tweehuizig. Dat wil zeggen dat er bomen waren met vrouwelijke bloemen, die uitgroeien tot de vrucht en bomen met mannelijke bloemen die het stuifmeel leveren. Al 4000 jaar voor Christus hadden de Egyptenaren dit in de gaten. Ze wisten ook dat bestuiving plaats vond door een galwesp. Daar maakten ze dankbaar gebruikt van. De vijg, zoals wij die als vrucht ervaren is in feite een uitgegroeide bloembodem, met daarin een heleboel kleine vruchtjes met zacht rood vruchtvlees. De galwesp kruipt dan ook de vijg binnen om daar de bloemetjes te bestuiven, en ze legt dan meteen ook haar eitjes hierin. (het is nog wat ingewikkelder dan hier beschreven). Er is in ieder geval sprake van een symbiose tussen vijg en galwesp, een samenwerkingsverband waarbij ze alle twee voordeel hebben.

Zonder pitjes

Nu zijn er eenhuizige rassen die zowel mannelijke bloemen (bovenin de vijg) als vrouwelijke bloemen, (onderin de vijg) hebben. Bij deze rassen wordt de bestuiving nog steeds verzorgt door de gewone vijgenwesp (Blastophaga psenes). In Nederland komt deze wesp echter niet voor. Dat betekent dat bij ons de bloemen niet bevrucht zouden worden en dus afvallen. De vijgenbomen die in Nederland op lekkere warme plekjes geteeld worden zijn dan ook zogenaamde parthenocarpe rassen. Deze planten ontwikkelen vruchten zonder dat de vrouwelijke bloemetjes bevrucht zijn. In deze vijgen zult u geen pitjes aantreffen.

Gulle boom

De vijgenboom is een gulle boom, want hij draag minimaal twee keer per jaar vrucht. De eerste vijgen, wintervijgen, worden gevormd op het overjarige hout en rijpen in juni. Deze vijgen worden vers gegeten. Ze zijn gevuld met sappig rood vruchtvlees. De tweede lading vijgen, de zomervijgen, groeien aan de jonge takken en worden in augustus en september geoogst. Deze vijgen zijn uitstekend geschikt om te drogen en te bewaren. Ideaal voor in de winter of heerlijk op de wandeling. Vijgen zijn niet alleen voedzaam, volgens Plinius waren ze het beste voedsel voor zieke en zwakke mensen, ze hebben ook een medicinale werking, o.a. tegen huidziekten. Zo kreeg Hizkia, zoon van Achaz, en koning van Juda zijn krachten terug door een plak van gedroogde vijgen op de ontstoken plek te leggen (2Kon, 20.7).

Nog meer lezen over de vijgenboom in de een parabel? Kijk dan hier.