Na een lange tijd hier weer een aflevering in de serie over Bijbelse planten. Vandaag gaat het over de olijfboom.

De olijfboom, Olea europaea, is, anders dan de naam doet vermoeden, inheems in West Azië. Ook nu nog zijn olijfbomen wijdverspreid in het Bijbelse land. Ze kunnen dan ook goed tegen de moeilijke groeiomstandigheden van droogte en een rotsige bodem.

Stokoud

Olijfbomen groeien, mede door de droge omstandigheden, heel langzaam en ze kunnen enorm oud worden. Er wordt wel gezegd dat sommige bomen op de Olijfberg en in de tuinen van Gethsemane, waar Jezus zijn laatste nacht in vrijheid doorbracht, er al staan sinds de geboorte van Christus. Stel je voor, dan zou je daar nu dezelfde bomen zien die Jezus ook heeft gezien. Of je zou onder dezelfde boom kunnen zitten waar Jezus onder gezeten en gebeden heeft. Toch valt dit te betwijfelen. Historici van toen maken melding dat de Romeinse keizer Titus Vespasianus in die tijd alle olijfbomen liet omhakken.

Symbool van vrede

In het zondvloedverhaal komen we de olijfboom voor het eerst in de Bijbel tegen. ‘Nu wachtte hij nog eens zeven dagen, en liet opnieuw een duif uit de ark los. Tegen de avond kwam de duif weer bij hem, en zie, een vers olijfblad was in haar snavel’ (Gen 8,10-11). Zo zijn de de duif en de olijftak universele symbolen van vrede en vriendschap geworden.

De oogst

De cultuur van olijfbomen was in de oudheid algemeen en wijdverbreid. Vrijwel elk dorp had een eigen olijfgaard. De olijf wordt naast het harde hout met dunne jaarringen, waar mooie gebruiksvoorwerpen van gemaakt kunnen worden, vooral gewaardeerd om de vrucht en de olie die eruit geperst wordt. De olijven worden geoogst in de late herfst of wintermaanden. Er worden doeken onder de bomen neergelegd om de olijven op te vangen. Vervolgens wordt er aan de bomen geschud of er met stokken in geslagen waardoor de vruchten naar beneden vallen. In de Bijbelse tijd liet men altijd wat vruchten hangen voor de armen, vreemdelingen, weduwen en wezen. Na de oogst mochten zij die verzamelen.

Veelzijdig gebruik

Wij kennen olijfolie vooral uit te keuken, om mee te bakken of te gebruiken in salades. De mediterrane keuken drijft als het ware op olijfolie. Olijfolie wordt echter voor veel meer dingen gebruikt. Vanwege zijn zuiverheid werd (en wordt) olijfolie gebruikt bij kroningen en zalvingen van hogepriesters. De olie is ook zeer weldadig voor de huid. Niks werkt beter tegen de rode billetjes van baby’s. Ik gebruik olijfolie in de lippenbalsem die ik maak van bijenwas. De olie werd ook gebruikt in de olielampen. ‘Geef de Israëlieten de opdracht om zuivere gestoten olijfolie te brengen voor de verlichting, om de luchter altijd brandend te houden’ (Lev 24,2).

Traditionele teelt bedreigd

In het mediterrane gebied is de olijfboom ook wijdverspreid. Andalusië is het thuisland van de Spaanse olijfolie. Veel van de olijfbomen in die streek zijn rond 700 geplant. Ze werden meegenomen door de Moren toen die het land binnenvielen. Deze 1300 jaar oude bomen geven nog steeds mooie olijven, dankzij de liefdevolle zorg van generaties boeren. De boeren die nu zorg dragen voor deze bomen werken op een eerlijke, traditionele manier met respect voor de natuur. Zij krijgen het echter steeds moeilijker om dit vol te houden. Door de concurrentie van grote ketens en supermarkten dreigen zij het onderspit te delven. De grote bedrijven willen olijfgaarden of –opbrengsten opkopen om de pure olijfolie te vermengen met bijvoorbeeld zonnebloemolie. Hierdoor kunnen de de ‘olijfolie’ veel goedkoper aanbieden.

Adopteer een olijfboom

Ik word zo boos en misselijk van die grote jongens die met hun zevenmijlslaarzen de kleine boeren vertrappen. Daarom was ik aangenaam verrast door het initiatief dat ik vorige week tegen kwam in duurzaamnieuws. Het geeft mij namelijk de mogelijkheid op een positieve manier om een stok tussen de spaken van de wielen van de grote supermarkten te steken, en bij te dragen aan iets moois. De Rotterdamse ondernemer Michiel Drijver wil met zijn bedrijf Flor Y Sabor helpen om de traditionele productie van olijfolie en de eeuwenoude boomgaarden te behouden. Hij doet dit niet alleen, maar samen met mensen die hart hebben voor (h)eerlijke olijfolie en de boeren die daarvoor zorgen. Dat kan door een boom te adopteren. Wij zijn nu de trotse adoptieouders van boom 109. Een boom adopteren kan voor €100,00 per jaar. U ontvangt dan 4 liter 1^e pers extra virgin olijfolie (biologisch gecertificeerd). Wij hebben de olie binnen een week na de adoptie al ontvangen. Meer weten? Klik dan hier.

“Het voelt goed om deel te zijn van iets positiefs.”