“De voet kan niet van het rempedaal, Kerst wordt sober” kopte Trouw gister op de voorpagina. Gemiste kans, dacht ik. Waarom niet iets in de trant van “Dit jaar genieten we van een intieme Kerst”. Die kan natuurlijk nog steeds sober zijn, maar dat is dan wel een eigen gekozen soberheid, zonder de negatieve lading die de kop oproept. Past enige soberheid eigenlijk ook niet heel goed bij de geboorte van een kind in een nederige stal. En, aan de ander kant, als we willen mogen we ons nog steeds te goed doen aan veel en lekker eten, alleen niet met veel anderen samen.

Daar zit de crux, maar voor mij heeft dit niets te maken met soberheid. Wel snap ik de teleurstelling dat we het kerstfeest niet in een grotere familie- of vriendenkring kunnen vieren. Natuurlijk vind ik dat zelf ook jammer, maar er zijn genoeg mogelijkheden om kerstmis in kleine kring op een intieme manier thuis te vieren. Dit brengt ons misschien ook weer iets dichterbij kerstmis als het feest van de geboorte van Jesus. Daar lijken we ver van weggedreven als ik zo om me heen kijk.

Wat heeft Jezus met kerstmis van doen?

Wat betekent kerstmis eigenlijk nog voor de meeste mensen? Het lijkt vooral een feest van het samenzijn, samen lekker eten, gezelligheid, maar ook van cadeau’s en ‘funshoppen’, wat we volgens Hugo de Jonge maar beter niet met ons allen moeten doen. Samen zijn en eten is goed, fijn en belangrijk. Dat hebben we dit jaar wel gemerkt en gemist en het is zuur dat we het juist met kerstmis ook moeten missen. En dat gemis is misschien wel sterker als kerstmis niet meer verbonden is met het feest van de geboorte van Jezus. Op de eerste Advent vertelde de voorganger in haar overweging het volgende. In een winkelstraat hing een banner met de tekst: ‘Put a little bit of Jesus into your Christmas’. Een vrouw die dat las zei tegen haar man: “Nou, ze halen Jezus ook overal bij”. Onderdrukt gelach klonk door de kerk, en ook mij ontsnapte een grinnik. Maar eigenlijk was ik geschokt. Dat veel mensen niet meer weten wat het Paasfeest betekent wist ik wel, maar niet dat dat ook al het geval is voor kerstmis.

“Put a little bit of Jesus into your Christmas”

Kerstnacht

Het is daarom extra jammer dat ook in de kerstvieringen maar plaats is voor weinig mensen. In de kerstnacht geldt bij de herberg vol = vol. De meeste mensen zullen de kerstnachtviering digitaal moeten volgen. De grote groep mensen die alleen met kerstmis naar de kerk gaan missen nu dus ook die ene kerkgang. Ik vraag me af wat dit betekent voor het besef van de kerstboodschap. Wat ik zelf het meeste mis in deze tijd naar kerstmis toe is het samen zingen. Een gemis dat ik deel met zo’n miljoen koorzangers. De kersttijd is voor veel koren, ook voor die van mij, toch wel de mooiste periode van het jaar. Bij ons mogen in de kerstviering drie cantores zingen. Ik beschouw het als een voorrecht dat ik daar eentje van mag zijn. Ik verheug me er nu al op. Het heeft ook wel iets bijzonders om in de kerstviering in zo’n kleine bezetting te zingen. Dan komt het er wel op aan. Je kunt je niet in de massa van het koor verschuilen. Dat geeft een extra dimensie. Nu grote dingen niet meer kunnen, worden we aangesproken op de kunst om te genieten van de kleine dingen.

Lichtpuntjes

Voorbeeld uit de adventskalender van Parochie Sint Maarten

Die wordt onder andere gevonden in de adventskalender. Die zijn dit jaar ongekend populair. Het iedere dag openmaken van een venster als een klein, innig ritueel, wordt ervaren als troostrijk. “Nu het extra donker is vanwege corona leef je des temeer naar kerstmis toe, naar het licht, of in ieder geval naar een eindpunt,” zegt Erik Borgman in Trouw (9 dec 2020). Op de website van mijn parochie is ook een adventskalender geplaatst. Bij het openen van een venster komt er een mooie foto met een inspirerende of troostrijke tekst tevoorschijn. Het leuke en verbindende is dat deze foto’s en teksten zijn aangeleverd door de parochianen zelf. Dat geeft ook een zekere intimiteit, ook al is het anoniem. In de vriendengroep van mijn kinderen, zestienplussers zeg maar, zie ik ook allemaal initiatieven om toch met elkaar verbonden te blijven en iets te kunnen betekenen voor een ander. Ze hebben nu een sneeuwbalbrief in het leven geroepen. Je ontvangt een handgeschreven brief of kaart van iemand. En vervolgens schrijf jij er eentje aan de volgende op de lijst. Ik vind dit echt heel bijzonder. Welke tiener of jongere schrijft tegenwoordig nog een handgeschreven brief? Dit zijn voor mij allemaal lichtpuntjes op weg naar kerstmis.

Kerstmis

Kerstmis, het feest waarin we vieren dat God als een mens, als een kwetsbaar en weerloos kind, op aarde kwam. Een licht voor iedereen, hoop op vrede. Kerkvader Augustinus zei dat het pas echt kerstmis wordt als het kind ook in ieder van ons geboren wordt, en wij Zijn licht gaan uitstralen. Omdat we nu met kerstmis niet meer de deur uit mogen en het feest meer op een intieme wijze thuis moeten vieren, “slaat het kerstgevoel op een bepaalde manier naar binnen”, zegt Erik Borgman. Misschien komen we zo toch ietsje dichterbij de geboorte van het kind in ons.