Vorige week pakte het Openbaar Ministerie, het OM, de overheid dus, klimaatactivisten van Extinction Rebellion op wegens opruiing. Op social media hadden ze een oproep gedaan om mee te doen met een geweldloze blokkade van de A12 in Den Haag (De A12 is daar helemaal geen snelweg meer, maar een weg door de stad waar je 70 km/u mag rijden). Hiermee wilden ze protesteren tegen de 17,5 miljard euro subsidie voor fossiele brandstoffen. Voor ons (mijn echtgenoot, dochter en vriend en mijzelf) was deze actie van het OM aanleiding om mee te doen met de solidariteits demonstratie afgelopen zaterdag. Ook al vind ik burgerlijke ongehoorzaamheid best ingewikkeld en ben ik er voor mezelf nog niet uit of het blokkeren van wegen het juiste middel is, het recht op demonstratie moeten we verdedigen. En als het dan gaat om de toekomst van de Aarde en al wat daar leeft, stelt enig ongemak niet zoveel voor.

In onze ogen heeft het OM zijn hand overspeeld. Het is zo onterecht dat mensen die geweldloos opkomen voor een leefbare wereld al van te voren opgepakt worden. Waar was het OM bang voor? Wat heeft het willen voorkomen? Wat het in ieder geval voor elkaar heeft gekregen is een veel grotere opkomst en media-aandacht. Dat was misschien niet de bedoeling, maar was wel een mooi neveneffect.

Niet tegen de gevel hangen

Kwart over elf stonden we heerlijk in het zonnetje tegen de gevel van het gebouw, waar het ministerie van Economische Zaken in huist, geleund. Wachtend op wat komen zou. Dat was dus eerst een politiebusje, waar een aantal agenten uitstapten. Zij vroegen ons of we voor de demonstratie kwamen. Wij beaamden dat. Daarop werden wij vriendelijk verzocht om door te lopen naar het Malieveld. Het was in ieder geval niet de bedoeling, zelfs verboden, om tegen de gevel te blijven hangen. (Er waren stickers geplakt dat je geen fietsen mocht plaatsen tegen de gevel. Nu zijn wij enthousiaste fietsers, maar dat wil nog niet zeggen dat we fietsen zijn). Maar goed we besloten onze burgerlijke ongehoorzaamheid nog even uit te stellen en zijn als brave burgers gaan lopen. Echter niet naar het Malieveld, maar een ruim rondje om het EZ gebouw. We dachten: ‘als we er zeven maal omheen lopen, dan stort de boel vanzelf in elkaar. Het bleef echter bij één rondje. Weer aangekomen ‘boven de bak’ bij het Prins Clausplein zijn we blijven staan. Daar hadden zich ondertussen al aardig wat mensen verzameld. De politie liet zich wel zien, maar deed weinig meer.

Support van boven

Om twaalf uur kwamen de klimaatactivisten van Extinction Rebellion, met twee rolstoelen voorop, de bak binnengelopen. Dat was een indrukwekkend moment. Dat zoveel mensen zich zo kwetsbaar opstellen en de wetenschap dat ze gearresteerd zullen worden voor lief nemen. Ze werden met luid gejuich en applaus door de mensen ‘van boven’ ontvangen. Rondom de bak lieten een paar duizend mensen hun solidariteit merken aan de ‘mensen beneden’. “You are not alone”.

Indrukwekkend waren ook de Red Devils die zwijgend boven aan de reling stonden met hun handen geheven. Juist het zwijgen, hun stilte, te midden van de leuzen roepende mensenmassa bezorgde me kippenvel.

Kastanjes uit het vuur halen

Al na een kwartier sommeerde de politie de activisten om te vertrekken. Daar gaf uiteraard niemand gehoor aan. Een uur later begon de politie de activisten één voor één af te voeren in stadbussen. Daar waren ze wel een paar uur mee bezig. Telkens als er een bus vertrok werd die door de paar duizend support demonstranten uitgezwaaid. Toch gaf het mij een ongemakkelijk gevoel. Ik liet maar mooi de mensen beneden de kastanjes uit het vuur halen, terwijl ik veilig boven stond. Boven was er ook wel even een moment van onbehagen, tenminste als je niks gewend bent. Ook wij werden we verzocht te vertrekken. Als we bleven zouden we aangehouden kunnen worden. Zeiden ze dit alleen om te intimideren? Of zou het echt zo zijn. We zijn ons eventjes op een andere plek ‘gaan opwarmen in de zon’ en daarna weer teruggekomen. Niemand vertrok. Ook wij bleven.

Er zit iets fundamenteels fout

Ondanks de overmacht aan politie bleef de sfeer gemoedelijk, tenminste voor zover ik die heb meegekregen. Naarmate de dag vorderde groeide de saamhorigheid. Mensen die elkaar niet kenden praatten met elkaar. Er werd van alles, snoepjes, voedsel, informatie met elkaar gedeeld. Verloren zakjes, papiertjes, flesjes werden opgeraapt en in een prullenbak gestopt. We leefden mee met de mensen beneden en de meeste mensen bleven totdat ook de allerlaatste activist uit de lantaarnpaal was gehaald en in een busje werd afgevoerd. Hij wist zijn publiek, want dat waren we ook, goed te bespelen.

Toch blijft de vraag wat zo’n dag, zo’n actie oplevert. Deze keer is het mede door het OM wel heel duidelijk geworden hoe scheef het zit in Nederland. Mensen die oproepen tot geweldloos verzet voor een leefbare Aarde worden opgepakt. En politici en CEO’s, die beleid om een leefbare Aarde mogelijk maken traineren, kunnen ongestoord hun gang gaan. Dat is toch krankjorum. Dat was ook de conclusie van de column van Stevo Akkerman (Trouw 30 jan 2023) ‘In mijn hoofd woedt nog een interne twist over deze vorm van protest, maar wat aan de orde werd gesteld zou onomstreden moeten zijn: hoe bestaat het dat er per jaar minstens 17,5 miljard euro wordt betaald aan fossiele subsidies? [  ] Zit er niet iets fundamenteels fout in de (financiële) voorkeursbehandeling van vervuilende industrieën, inclusief de industriële landbouw?’