3 april 2014 door mtiemens

Klimaatverandering

Een poosje geleden keek onze zoon Maarten (11 jaar) naar de film Earth (DVD). Voor wie de film niet kent, het is een adembenemend portret van onze planeet Aarde met haar immense schoonheid en diversiteit. Dit wordt zo mooi in beeld gebracht dat verwondering en bewondering voor de wondermooie natuur je tot in je binnenste raken. De film laat ook de strijd om het bestaan zien en eindigt met de boodschap: Als we het tempo waarmee de aarde nu opwarmt, door de uitstoot van broeikasgassen, niet weten te vertragen de ijsbeer in 2030 uitgestorven zal zijn. Bij Maarten stroomden de tranen over de wangen, en wie zou niet huilen. Ik legde hem uit dat we (ons gezin) juist daarom geen auto hebben, niet met het vliegtuig op vakantie gaan, weinig vlees eten, de verwarming niet zo hoog zetten en gebruik maken van zonne-energie (collector voor warm water) en windenergie (winddelen). Hij vroeg: “Redden we het dan, mam?” Ik knikte maar, want je moet toch altijd blijven geloven en hopen. Hij dacht even na en zei: “Maar dan moet wel iedereen meedoen.” Ik dacht: “Ja, lieverd. Zo is het. Jij hebt het begrepen. Nu de rest van de wereld nog.”

En dan verschijnt deze week de kop in Trouw ‘Klimaatrampen onafwendbaar’. Voor de koraalriffen en het Noordpoolgebied is het waarschijnlijk al te laat. Ook al zouden we nu de uitstoot van CO₂ en andere broeikasgassen weten te verminderen, dan nog gaan deze unieke ecosystemen hoogst waarschijnlijk verloren, met alle gevolgen van dien. Het is niet alleen het verdwijnen van een ecosysteem, het is ook het verdwijnen van voedsel (vissen) voor vele bevolkingsgroepen. En wat zeg ik als moeder tegen Maarten? Dat het jammer, maar helaas is van de ijsbeer?

Het nieuwe rapport van het IPCC, het klimaatbureau van de VN, is somber gestemd. In het meest florissante scenario warmt de aarde ‘slechts’ één graad op, vergeleken met nu. En dat lukt alleen als we de fossiele brandstoffen in de bodem laten zitten. We moeten dan zonder dralen overstappen op schone en hernieuwbare energie. Elke graad meer kan een kwestie zijn van leven of dood. Waarschijnlijk nog niet binnen afzienbare tijd hier in Nederland. Het zijn vooral de mensen en ecosystemen in kwetsbare gebieden die te maken krijgen met meer droogte of juist meer overstromingen en orkaanstormen, waardoor oogsten vaker zullen mislukken of mensen hun huis kwijtraken.

Gister was ik bij een college van Studium Generale Utrecht waar wetenschapsfilosoof Herman Philipse naar aanleiding van het IPCC rapport vertelde over klimaatverandering. Hij heeft er een hard hoofd in of de mensheid in staat zal zijn het klimaatprobleem op te lossen. In een volgend college zal hij hier meer vertellen over het waarom hiervan. Klimaatverandering is natuurlijk een mondiaal probleem. Wat wij hier aan CO2 uitstoten heeft direct invloed op de voedselvoorziening van andere mensen elders op de wereld. Dat schept, mijns inziens, een verantwoordelijkheid van ieder mens ten opzicht van de mensheid, natuur en milieu. En daarom moet iedereen meedoen, zoals Maarten zegt. Niemand kan in zijn eentje het verschil maken. Maar wij allemaal samen wel. Alle kleine beetjes van iedereen samen kunnen een enorm verschil maken; het verschil tussen leven en dood.

“Maar dan moet wel iedereen meedoen.”

13 februari 2014 door mtiemens

Restjes

Om aandacht voor voedselverspilling te vragen hebben drie Amsterdamse studenten een week lang van restjes geleefd. Ze ‘bedelden’ hun kostje bij elkaar door iedereen om restjes te vragen. Een restje werd hierbij gedefinieerd als ‘voedsel dat anders in de vuilnisbak zou verdwijnen’. Hoe het hun verging is te lezen op hun blog. En als je de uitdaging ook aan wil gaan kan je meedoen met de Weekend-Waste-Challenge die start op vrijdag 21 februari.

Lien stelt de hamvraag: “Hoe kan het dat voedselverspilling te vaak als ‘normaal’ wordt ervaren en voedsel delen als ‘gek’.” Chiel komt er achter dat hij eten voortaan niet zomaar voor lief moet nemen. “Is het niet bijzonder dat wij in dit landje zomaar en zonder veel na te denken al het eten kunnen krijgen wat we willen? Ivo had zich afgevraagd of bedelen om eten (restjes) wel wat op zou leveren. Ja dus, een volle buik, contacten, gesprekken (Maar dan gooit u dus iets weg dat nog goed gegeten kan worden), gezelligheid en meer waardering voor voedsel.

Er wordt zoveel verspild.

Ik vind dit een heel waardevol initiatief om voedselverspilling op de kaart te zetten. In Nederland gooien we gemiddeld per persoon elk jaar 47 kilo voedsel weg. Voor een gemiddeld gezin van vier personen betekent dit dat er jaarlijks 533 euro in de vuilnisbak verdwijnt. Dat is toch doodzonde!!

“Zonder voedselverspilling hoeft er geen honger te zijn in de wereld.”

De studenten geven op hun blog ook al het dilemma van de actie aan. Aan de ene kant willen ze natuurlijk zoveel mogelijk eten ophalen om hun honger te stillen. Lukt dat, dan betekent dat dus wel dat er inderdaad veel mensen zijn die nog goed eetbaar voedsel weggooien. Er is dus nog wel wat zendingswerk te verrichten. Een daar draagt dit studenteninitiatief aan bij.

Met de restjes uit de koelkast kun je een heerlijke couscoussalade maken.

Als ze bij ons aan de deur zouden komen krijgen ze waarschijnlijk niks als ik me strikt aan de definitie hou ‘dat het anders weggegooid zou worden’. Er staan wel ‘restjes’ in de koelkast maar die worden opgewarmd als lekker warm hapje tussen de middag of gebruikt in een salade, ovenschotel of soep. De kunst is echter om zo min mogelijk restjes te creëren (kook niet te veel) en, als je ze toch hebt, ze goed te bewaren en niet te vergeten.

Het voorkomen van voedselverspilling begint al bij het maken van het boodschappenlijstje. Laat je vervolgens in de winkel niet verleiden door de reclames en aanbiedingen (2 voor de prijs van 1), maar koop alleen dat waarvan je zeker weet dat je het binnen afzienbare tijd zult gebruiken.

Als je een gewas hebt zien groeien krijg je meer waardering voor je voedsel.

Als we ons voedsel niet verspillen heeft ook dit kind voldoende te eten.

Goed beschouwd begint het terugdringen van voedselverspilling nog eerder, namelijk bij de waardering van onze dagelijkse maaltijden en bij het besef dat we ons voedsel met meer dan zeven miljard mensen moeten delen. We hoeven vrijwel geen moeite meer te doen om aan ons eten te komen. We gaan gewoon naar de supermarkt. Hierdoor zijn we de verbinding met ons voedsel, en daarmee ook de waardering daarvoor, kwijtgeraakt. We zien niet meer hoe de gewassen groeien, hoe de boer moet ploeteren om een mooi product te verkrijgen. Maar ik heb goede hoop. Er zijn steeds meer mensen die de verbinding met hun dagelijks brood weer opzoeken op wat voor manier dan ook. Ik ben ervan overtuigd dat deze trend ook zal leiden tot minder voedselverspilling.

23 december 2013 door mtiemens

Evenwicht

Dominee Jaap van der Windt hield afgelopen zaterdag tijdens de tweede Groenekerkendag een inspirerende inleiding over evenwicht aan de hand van 2 Korintiërs 8

Tenslotte kent u de liefde die onze Heer Jezus Christus heeft gegeven: hij was rijk, maar is omwille van u arm geworden opdat u door zijn armoede rijk zou worden. In uw eigen belang raad ik u het volgende aan. U hebt al een jaar geleden uw geode bedoelingen getoond door met de collecte een begin te maken. Rond deze nu met dezelfde inzet af als waarmee u begonnen bent, dan blijft het niet bij goede bedoelingen. Dus geef naar vermogen. Als u bereid bent mee te doen, wordt niet verwacht dat u geeft van wat u niet hebt, maar van wat u hebt. Het is niet de bedoeling dat u door anderen te helpen zelf in moeilijkheden raakt. Er moet evenwicht zijn. Op dit moment lenigt u met uw overvloed de nood van de heiligen in Jeruzalem, zodat zij later met hun overvloed uw nood kunnen lenigen. Zo is er evenwicht, zoals ook geschreven staat: ‘Hij die meer had, had niet te veel; hij die minder had, had niet te weinig.’

Paulus spreekt in zijn brief aan de gemeente in Korinte over evenwicht. In de gemeenten waar hij komt collecteert hij voor de noodlijdende gemeente in Jeruzalem. Want, redeneerde hij, deze gemeenten kunnen van Paulus het evangelie horen, omdat Jeruzalem werk maakte van de zending. Nu kunnen de gemeente op hun beurt de gemeente in Jeruzalem steunen. Dit is evenwicht. En evenwicht is waar het om draait in de schepping. Het begint al als je kijkt naar de aarde en de maan. Die kleine maan, houdt de relatief grote aarde in evenwicht. Als je goed naar de natuur kijkt zie je dat alles in perfect evenwicht is. Diverse kringlopen en voedselketens, ze zijn allemaal in evenwicht.

Nu kijk ik elke avond even naar de maan en denk: Jij houdt ons in evenwicht.

Maar waar het evenwicht verstoord wordt gaat het mis. We zien het terug in het uitsterven van soorten, of juist de overheersing van soorten, in overstromingen of juist droogte. Het verstoren van het evenwicht is nu precies wat de mens aan doen is. We kappen oerwouden voor hout en landbouwgrond voor de productie van veevoer. Daarmee ontdoen we de Aarde van haar groene longen, waarmee niet alleen minder CO2 uit de lucht wordt gehaald, maar het hele wereldklimaat wordt beïnvloed.

Goddeloos

Jaap liet een foto zien van een sojaplantage midden in het tropisch regenwoud. Op mij kwam dit over als een open wond. Goddeloos, zou Friedrich Hundertwasser (een kunstenaar) dit noemen, want, zegt hij, rechte lijnen bestaan niet in de natuur. Goddeloos ook, omdat het leven eruit wordt gehaald. Na een paar jaar is zo’n plantage uitgeput en blijft er alleen woeste grond over. Daar wordt je niet vrolijk van. Voor het evenwicht een vrolijk filmpje met het kleurig werk van Friedrich Hundertwasser.

4 oktober 2013 door mtiemens

Franciscus van Assisi

Vandaag is het Werelddierendag, de dag dat we extra aandacht besteden aan onze (huisdieren). Ze worden eens extra verwend en vertroeteld. Wat we vaak vergeten is dat het ook de naamdag is van Franciscus van Assisi. Hij stierf op 4 oktober 1226. Franciscus had een bijzondere relatie met de natuur en leefde daar ook naar. Hij is een belangrijke inspiratiebron voor mijn eigen levenshouding. Franciscus beschouwde de natuur als schepping. Daarmee is de natuur een uitdrukking van Gods aanwezigheid en integraal onderdeel van de spiritualiteit van Franciscus. En daar herken ik mij in. De natuur is niet alleen iets wat we kunnen gebruiken of waar we bang voor zijn of van kunnen genieten, het is een weg tot Godsontmoeting (W.M. Speelman et al, 2010).

Franciscus preekt voor de vogels.

Soms heb je het geluk dat je zo’n Godsontmoeting ervaart. Bijna twintig jaar geleden liep ik met een vriendin een stuk van de GR5 in de bergen van Frankrijk met volle bepakking. Het liep tegen het einde van de dag. We waren moe en liepen een beetje naar onze schoenen te staren. Opeens, ik weet niet waarom, keek ik op en zag de zonnestralen in een hoge pol goudkleurig gras. Het was adembenemend mooi. Ik ervoer en aanvaardde dit als de aanwezigheid van God. Het raakte me tot diep in mijn ziel. De vermoeidheid viel van me af. De rugzak was niet meer zwaar en de pijn in mijn voeten was weg. Een intens vredig gevoel kwam over mij. Zo kon ik weer genieten van het prachtige uitzicht en de afdaling naar het pittoreske dorpje waar we gingen kamperen.

Op de foto wordt het nooit zo mooi als in het echt.

Ik denk nog vaak aan het beeld van de goudkleurige graspol. Het is een innerlijk beeld geworden; een bron van kracht en spiritualiteit, maar ook van hoop en troost.

W.M. Speelman, G.P. Freeman en J. van den Eijnden. 2010. Om de hele wereld; inleiding in de franciscaanse spiritualiteit. Franciscaans Studiecentrum.

1 oktober 2013 door mtiemens

Zonder auto kan het ook!

U kent ze vast wel, de estafettelopen. Afgelopen zaterdag vierde de Hart van Brabantloop haar zesde lustrum. ‘Zonder Auto kan het Ook‘ vierde haar vijfde lustrum. Al 25 jaar doet ze mee met estafettelopen. Zij doet dit, zoals de naam het al zegt, zonder dat er een auto aan te pas komt. Het hele team verplaatst zich per fiets. Zo hebben we met elkaar niet alleen een sportieve dag, maar zijn we nog duurzaam bezig ook. Bovendien, het is veel gezelliger samen te fietsen dan in de auto’s te zitten.

Heel het gezin doet mee.

De tweede generatie in actie

Dit jaar liep voor het eerst ‘de tweede generatie’ mee. Dat was wel erg bijzonder. Hele gezinnen deden mee. Het doel van de Stichting ‘Zonder auto kan het Ook’, is simpelweg om te laten zien dat het kan zonder auto, ook dit soort estafettelopen. In de beginperiode waren we een bijzonder fenomeen en een zeldzaamheid. Maar goed voorbeeld doet volgen. Nu zijn er vaak meerdere teams die de auto thuis laten. Als je met andere leden van fietsteams praat hoor ik altijd dat ze het doen omdat het gewoonweg veel leuker en ontspannender is. En dat is helemaal waar. Er zijn organisaties van estafettelopen die daar op ingesprongen zijn. Sommige lopen, zoals de Veluweloop, hebben een apart fietsklassement en een aparte fietsroute naast de lopersroute en de autoroute. Daar hebben we toch iets gewonnen in die 25 jaar.

Het team van Zonder Auto Kan Het Ook, september 2013

GroenGeloven

lezingen, workshops, geloof en duurzaamheid, verwondering, dankbaarheid, verbondenheid, schepping, genieten van het goede leven

verbinding