Gister, het was wereldwaterdag, werd ik getroffen door een artikel in Trouw: Smerige Ganges wordt ‘menselijk’. Door de heilige rivier de juridische status van een mens te geven, wil de rechtbank het naleven van milieuregels voor de Ganges afdwingen.

Ziel reinigen in vervuild water

Een schoonmaak is zeker nodig. De Ganges en de Yamuna die in de Ganges uitkomt, zijn sterk vervuild met allerlei fabrieksafval, landbouwgif, deels verbrande lichamen en rioolwater. Miljoenen hindoes komen naar de rivieren om hun ziel te reinigen door zich te wassen in de rivier. Bij sommige rituelen wordt zelfs van het water gedronken. De sterk vervuilde rivieren zorgen zo voor grote gezondheidsrisico’s en vormen op zich al een ecologische ramp.

Recht van leven

Schoon water is immers van levensbelang. De rivieren zijn de levensaders die mensen, planten en dieren maar ook de bodem van water voorzien. Water, (rivieren, meren en zeeën) is een gemeenschappelijk goed, van en voor allen. Het vervuilen van water komt er dus in feite neer op het ontzeggen van het recht van leven van alle schepselen die voor het leven afhankelijk zijn van dat water. Bovendien wordt ook de eigenwaarde van de rivier aangetast door vervuiling.

Rivieren zijn onze broeders

Het Indianen opperhoofd Seattle zei indertijd tegen opperhoofd Washington (de blanke man wilde land van de Indianen kopen):

“Het murmelende water is de stem van mijn vaders Vader.
De rivieren zijn onze broeders; ze lessen onze dorst.
De rivieren dragen, tussen onbedorven armen van de oevers,
onze kano’s waarheen ze willen gaan.

Als wij u ons land verkopen, moet u bedenken en aan uw kinderen leren,
dat de rivieren onze broeders zijn.
En ook uw broeders en dat u voortaan net zo vriendelijk moet zijn
voor de rivieren als u voor uw broeders zou zijn.”

De Indianen beschouwen de rivieren als hun broeders. Franciscus van Assisi deed dit ook. In het Zonnelied dichtte hij:

“Wees geprezen, mijn Heer, om zuster water
die zeer nuttig en nederig is, kostbaar en zuiver.”

Paus Franciscus schrijft in Laudato Si’ ook over een broeder- en zusterschap. “Alles staat in relatie en alle mensen zijn verenigd als broeders en zusters,….verbonden door de liefde die God voor elk van zijn schepselen heeft en die ons ook onderling met tedere genegenheid verenigt met broeder zon, zuster maan, broeder rivier en moeder aarde. (LS 92).”

Juridische status

Het is dus helemaal zo gek nog niet om een rivier te zien als levende entiteit en deze dezelfde juridische status toe te kennen als aan mensen. De rivier wordt daarmee niet menselijk, maar geniet dan wel dezelfde bescherming, als lid van de universele leefgemeenschap. Vorige week kreeg de Whanganui-rivier de juridische status van een persoon van het parlement in Nieuw Zeeland. Een minister stelde dit op één lijn met familietrusts, bedrijfsvennootschappen en verenigingen. Kortom het is helemaal niet gek om een rivier te zien als lid van een broederschap. Het voelt misschien alleen wat onwennig.