Afgelopen dinsdag was het de dag van de duurzaamheid (10-10). ’s Avonds werd in pakhuis de Zwijger in Amsterdam de winnaar van de Trouw Duurzame 100 bekendgemaakt. Prinses Irene was uitgenodigd om de aftrap te geven. In het gesprek vertelde ze over haar visie dat we deel zijn van de natuur, maar dat we die vanzelfsprekende verbondenheid in de loop van de tijd zijn kwijtgeraakt. Dat zie je in de manier waarop we met de natuur omgaan.

Herfstlucht

Prinses Irene vertelde dat ze die middag met een groep zakenmensen, ik stel me dan altijd mannen in pakken met stropdassen voor, het bos was ingegaan en van de paden was afgeweken. Voor een aantal was dit een heuse belevenis. Iemand had gezegd dat hij sinds dat hij kind was nooit meer de herfstlucht had opgesnoven. Een ander had zich nog nooit buiten het pad gewaagd. Ik kreeg spontaan medelijden met deze mensen. Wat een armoede. Wat ontzeggen deze mensen zichzelf veel. Geen wonder dat je de verbondenheid met de natuur niet meer voelt, ervaart, beleeft als je nooit echt buiten komt.

Verbondenheid met de natuur moet je aan je lijf ervaren. Dus ga naar buiten! Trek je schoenen uit en loop met je blote voeten door het natte gras. Ruik, proef, voel, hoor en zie, dan gaat er een wereld voor je open. Wees gul voor jezelf.

Herstellen vanuit het hart

Het uitgangspunt van prinses Irene is dat waarmee je je verbonden voelt maak je niet kapot. We kunnen dit ook lezen in de encycliek Laudato Si’ van paus Franciscus. “Als we ons werkelijk innerlijk verbonden voelen met alles wat is, zullen zorg en soberheid vanzelf ontstaan.” We hebben als mensheid echter al zoveel kapot gemaakt, dat herstel nodig is. Daar zijn we als mensheid verantwoordelijk voor. Als we herstellen vanuit ons hart, vanuit deelgenootschap met de natuur, zullen we ervaren dat dat niet alleen goed is voor de natuur maar ook voor ons zelf. Ook als persoon. Het verdiept je eigen leven, zegt prinses Irene. Dat is het mooie van verbondenheid.

Duurzaamheid als sausje

Deze mooie aftrap over de binnenkant van duurzaamheid stond wel in schril contrast met de milieuparagraaf uit het, diezelfde dag verschenen, regeerakkoord. Die gaat alleen over de buitenkant van duurzaamheid: maatregelen, technische oplossingen. Natuur wordt in de milieuparagraaf niet genoemd. Iemand merkte op dat groen, duurzaamheid is platgeslagen tot alleen het klimaat. Er wordt op papier stevig ingezet op CO2-reductie, 49% in 2030 t.o.v. 1990, maar hoe dat te bereiken is niet geheel duidelijk. Een visie hoe dit samenhangt met landbouw, mobiliteit en natuur ontbreekt geheel. Vanuit de overheid lijkt er nog weinig zicht op een economie waarbij duurzaamheid uitgangspunt is en niet een sausje eroverheen.

Echte prijs

Bij de winnaar Volkert Engelsman van Eosta, een import- en distributiebedrijf, is dat zicht er wel. Hij stelt dat de huidige economische systeem failliet is en we de begrippen winst en kosten anders moeten gaan definiëren. Daar is hij zelf samen met de medewerkers in het bedrijf druk mee bezig. Zij hebben de ‘echte’ kosten en baten van biologische en gangbare producten met elkaar vergeleken. Effecten als uitputting of verrijking van de bodem, toe- of afname van biodiversiteit, CO2-uitstoot, watergebruik, maar ook de sociale omstandigheden van de werknemers rekenden ze in de prijs door. En dan blijkt, wat ‘activisten’ en kritische consumenten al jaren roepen, dat biologisch voedsel niet te duur is, maar gangbaar voedsel te goedkoop.