De Westerhoff-lezing van vorige week had het thema ‘Hoe keren we het antropoceen?’ Een bijna volle aula van de Radboud universiteit hing aan de lippen van princes Irene toen zij haar verhaal hield. “We zijn deel van het geheel van leven”, begon ze, “maar dat zijn we vergeten. Daarom zijn we de weg kwijt.”

 

Verbinding verloren

De natuur wordt als iets heel vanzelfsprekends ervaren. Die is er gewoon, om ons heen. We staan er niet bij stil. Ook ons voedsel is iets vanzelfsprekends, tenminste hier. We hoeven alleen maar naar de supermarkt te gaan. Of nog makkelijker: een paar drukken op de knop van je computer en een paar uur later wordt het thuis gebracht. De natuur ligt in ons dagelijks leven ver van ons af. De verbinding zijn we verloren. Mensen worden hier ongelukkig van, want zij missen iets wezenlijks. Ook de Aarde heeft eronder te lijden door de manier waarop wij met haar omgaan.

 

Verbinden is openstellen

Wat zou er gebeuren als wij de verbinding weer weten te maken? Als we ons werkelijk open willen stellen voor de ander. Niet alleen voor de andere mens, maar ook voor plant en dier, de rotsen en de rivier, het landschap. We kijken meestal heel analyserend naar de natuur, maar als we ons werkelijk open stellen dan kunnen we de natuur echt ontmoeten, ervaren, voelen. Dan mag de ontroering er zijn, de emoties van ontzag en vreugde, maar ook van pijn, wanhoop en verdriet. Waar zijn we nog diep dankbaar voor?

Ontroering

Deze woorden brachten mij terug naar het vennetje op Heidestein. In mijn vorige blog schreef ik dat ik daar was gaan zitten en van de vliegkunsten van de gierzwaluwen had genoten. Ik schreef echter niet over mijn ontroering, pijn en dankbaarheid die bovenkwamen, nog voordat ik de vogels zag. Ontroering, omdat het daar zo mooi, stil en vredig was. Pijn, omdat ik weet dat er ook zoveel kostbare natuur door mensenhanden verloren gaat. Dankbaar, omdat ik daar mocht zijn, gewoon zoals ik ben. De natuur oordeelt niet. Door dit soort ervaringen kun je begrijpen dat je meer mens wordt als je weer de verbinding met de natuur kunt maken, voelen, ervaren.

 

Glimlach

Prinses Irene nam ons aan de hand voor een visuele wandeling. Onder haar begeleiding liepen we vanuit het bos de berg op. We voelden het verende mos onder onze voeten, we hoorden de vogels zingen en voelden de eerste zonnestralen van de dag op ons gezicht. “Je merkt dat een kwetsbaar paars bloemetje een glimlach bij je teweegbrengt en die liefde wil je doorgeven.” Weer beneden gekomen vraag je je af hoe je leeft en hoe je zou willen leven. Dat is nog een hele uitdaging. Hoe leef je als deelgenoot van de natuur? Dat valt in onze maatschappij met haar vaste structuren, die daar vaak lijnrecht tegenover staan, niet mee.

“Je merkt dat een kwetsbaar paars bloemetje een glimlach bij je teweegbrengt en die liefde wil je doorgeven.”

 

Idealen

Dat vertelde ook Sina Bohm. Zij ontving de zilveren parnassia, een eerbetoon voor jong aanstormend talent in de biologie. Zij maakte met haar verhaal diepe indruk op mij, en ik geloof op iedereen in de zaal. Zo open en kwetsbaar als ze daar stond en sprak, en ons daarmee een kijkje in haar zelf liet nemen. Ze vertelde dat ze ruim een jaar geleden bij een bijeenkomst van jongeren van het WNF was waar ze met elkaar spraken over de toekomst van de Aarde. Ze schreef toen een brief aan haarzelf om wat haar raakte tijdens de bijeenkomst te herinneren. Ze vroeg een vriendin om de brief een jaar te bewaren en dan aan haar op te sturen. Ze had de brief onlangs gekregen en las ons eruit voor.
Ze stelde zichzelf een vraag: “Wat zou je ten diepste willen, hoe wil je leven als je niet gebonden zou zijn aan de structuren van de huidige maatschappij?” Sina vertelde hoe moeilijk het was om haar idealen waar te maken toen ze weer uit de bubbel van de WNF bijeenkomst stapte en de dagelijkse gang van leven weer oppakte. “En toch, wie weet is er een weg.” We blijven zoeken.

 

Schoonheid zaaien

Sina nodigde ons uit om ook een brief aan onszelf te schrijven, met wat jou geraakt heeft deze middag en echt wil meenemen, niet wil vergeten als je uit de bubbel van deze middag bent gestapt. Zij zal ze voor ons bewaren. Over een jaar valt er een mooie brief op onze deurmat. Jonge mensen als Sina geven mij hoop voor de toekomst. Dat het wel goed zal komen. Laten we vooral kijken naar hoeveel moois en goeds er gebeurt en ons daaraan optrekken. In het gebed voor de Aarde van paus Franciscus staat: “Laten we schoonheid zaaien.” Dat is wat Sina heeft gedaan, door zich zo open en kwetsbaar op te stellen en het initiatief tot de brieven heeft genomen. Het is aan ieder van ons om die schoonheid verder te verspreiden.