De afgelopen weken heb ik voor de vastenactie lessen gegeven over water op basisscholen. Het waren lessen van een half uur. We startten bij de kleuters en door de dag heen klommen we op via de middenbouw naar de bovenbouw. De boodschap bleef hetzelfde, de vorm veranderde natuurlijk wel. De boodschap was eenvoudig: bij ons is het heel vanzelfsprekend dat er water uit de kraan komt. In Afrika is dat vaak niet zo. In de kleine dorpen hebben de mensen geen kraan. Ze moeten al het water ergens vandaan halen, uit een put of rivier. Dat is zwaar werk en kost veel tijd. Lees verder
Water
Earth Overshoot day 2017
Liever had ik dit bericht over twee weken geschreven of pas over een maand. Maar we komen er niet onderuit, al zal het bij veel mensen onopgemerkt voorbij zijn gegaan. Gister, 2 augustus, was het earth overshoot day. Bijna een week eerder dan vorig jaar. Op overshoot day hebben we als mensheid de jaarlijkse productie die de Aarde levert aan hout, vis en plantaardige producten opgebruikt. Dat betekent dat de rest van het jaar de Aarde, door de overmatige consumptie van de mensheid, inteert op haar reserves. In een filmpje van footprint.org wordt meer uitgelegd over overshoot day.
Vele kleintjes maken een grote
Overshoot day herinnert ons elk jaar eraan dat we alle zeilen moeten bijzetten om zuiniger om te gaan met wat de Aarde ons biedt. We zijn nu eenmaal met heel veel mensen op Aarde en we consumeren te veel. Als we ons realiseren dat we allen deel uitmaken van een en dezelfde mensheid en deel zijn van de natuur dan is het zonneklaar dat we ons te schikken hebben naar wat de natuur te bieden heeft. Dat we haar grenzen respecteren. Ik heb het al veel vaker genoemd, maar doe het toch nog een keer, omdat het gewoon heel veel invloed heeft. Als we minder vlees gaan eten dan wordt de belasting op de Aarde snel een stuk minder. Het zet echt zoden aan de dijk, met toch maar een relatief kleine inspanning. Iets wat iedereen kan doen. Persoonlijke acties lijken klein. “Wat maakt mijn stukje vlees nu uit?”
Toch geloof ik er in. Als iedereen in Nederland besluit om morgen geen vlees te eten, dan gaat het niet meer om dat ene stukje vlees van jou, maar om, pak hem beet, 15 miljoen porties vlees van 100 gr of te wel 150.000 kg. 
Bij Nederlands rundvlees komt dit overeen met een reductie van 2520 ton CO2eq. (Bij CO2 eq worden broeikassen als methaan omgerekend naar CO2 impact.
Bij de productie van 1 kg NL-rundvlees komt ongeveer 16,8 kg CO2eq vrij.) Dit is evenveel CO2 die vrijkomt bij 13,5 miljoen autokilometers. Daarbij besparen we met ons allen ook nog eens 2250 miljoen liter water (de productie van 1 kg rundvlees kost 15.000 liter water) en vele tonnen veevoer en daarmee landbouwgrond.
Ik geef toe, de emissiereductie en waterbesparing zullen lager uitvallen, omdat we in plaats van vlees iets anders zullen eten. Dat brengt natuurlijk ook CO2 emissie en watergebruik met zich mee. Maar wat ik met dit voorbeeld duidelijk wilde maken is dat vele kleine acties (LED lampen, afval scheiden) echt een groot verschil kunnen maken. Daarnaast zijn grootschalige verandering als de overschakeling naar een circulaire economie en hernieuwbare energie (van het gas af) onmisbaar om overshoot day elk jaar een paar dagen richting het eind van het jaar op te schuiven. Je zou toch denken dat 4,6 dagen per jaar mogelijk zou moeten zijn. Dan spelen we in 2050 weer quite.
Bereken je persoonlijke overshoot day
Op de website van het Global Footprint Network kun je je persoonlijke overshoot day berekenen. Ik heb het gedaan, maar een persoonlijke datum kreeg ik niet tevoorschijn getoverd. Ook het aantal Aardes dat we als mensheid nodig hebben als iedereen zo zou leven als ik was zou 1,78 zijn, precies het aantal Aardes dat de mensheid nu gebruikt. Ik schrok daar best van (ik dacht dat wij het met al onze inspanningen beter zouden doen) en heb daarom de vragenlijst een paar keer verschillend ingevuld. Het bleef echter 1,78, wat ik ook invulde. Misschien was de site net als de Aarde overbelast.
Een rivier menselijk?
Gister, het was wereldwaterdag, werd ik getroffen door een artikel in Trouw: Smerige Ganges wordt ‘menselijk’. Door de heilige rivier de juridische status van een mens te geven, wil de rechtbank het naleven van milieuregels voor de Ganges afdwingen. Lees verder
Ik wil als het water zijn
Vandaag is het wereldwaterdag. Daarom kan ik het niet laten om het mooie gedicht/gebed uit Thailand nog een keer met jullie te delen.
Ik wil als het water zijn
Ik wil als het water zijn,
dat in de rivieren klatert,
en door het oerwoud stroomt,
dat velden vruchtbaar maakt
en overal leven brengt.
Ik wil als het water zijn,
dat al wat vies is, wast,
dat iedere mens, hoe die ook heet
en heling en bevrijding zoekt,
weer hoop op toekomst geeft.
Ik wil als het water zijn,
dat alle boten draagt,
vol mensen en hun lasten,
om voor hen allemaal
hun lasten te verlichten.
Ik wil als het water zijn,
de bron van alle leven,
dat alle mensen samenbrengt,
om samen, overal vandaan,
het lief en leed te delen.
God, ik wil als het water zijn,
dat in uw richting stroomt,
om in de wereld, overal,
uw opdracht waar te maken:
meer mens te zijn voor iedereen.
Vreugdevolle soberheid
Gister was het aswoensdag en is de vastentijd begonnen, een periode waarin christenen zich innerlijk voorbereiden op Pasen. Van thuis heb ik het vasten meegekregen. Wij aten bij het ontbijt de eerste boterham met tevredenheid (zonder beleg) en dan ging er een dubbeltje in het spaarpotje voor “Gast aan tafel”.
Geen vlees
In ons gezin proberen we ook elk jaar een vorm van vasten te vinden. Al heel lang doen we tijdens de vastentijd geen rozijntjes in de yoghurt. Dat was toen de kinderen klein waren een makkelijke manier om toch iets soberder te leven en voor hun heel begrijpelijk. We doen het nog steeds. Maar we zoeken ook naar andere manieren. Daarbij staat de zorg voor de schepping centraal. Zo zijn we vorig jaar gaan CO2 vasten. Omdat we geen auto hebben kwamen we uit, heel traditioneel, op geen vlees eten. Dit jaar gaan we in het kader van het vastenactie project, ‘Water, bron van alle leven’, watervasten. En wat blijkt, ………dat kun je veel beter doen door geen vlees te eten dan door korter of minder te douchen. We staan er vaak niet zo bij stil, maar de productie van onze kleding en voedsel vraagt heel veel water, met name vlees. 15.000 liter voor een kilo rundvlees is niet niks. Met dat water kun je 300 keer douchen!!
Vasten en bidden
Aanstaande zondag lezen we het bijbelverhaal dat Jezus de woestijn in ging om te vasten en te bidden. Alja Tollefsen, een lid van het theologisch elftal van Trouw, zegt dat alle nadruk op het vasten werd gelegd, maar het ging natuurlijk om het bidden (Trouw 6 feb 2015). Je richten op God en reflecteren op wat je als mens aan het doen bent. Reflectie en bezinning kunnen leiden naar soberheid en dat is iets anders dan alleen maar droog brood en water. Soberheid zou je misschien wel een vreugdevolle deugd kunnen noemen. Paus Franciscus zegt in de encycliek Laudato Si “De christelijke spiritualiteit houdt een groei in soberheid en een vermogen om met weinig te genieten voor. Het is een terugkeer naar de eenvoud die het ons mogelijk maakt stil te staan om te genieten van de kleine dingen, te danken voor de mogelijkheden die het leven biedt, zonder ons te hechten aan wat wij hebben, of treurig te worden om wat wij niet bezitten.”
Vreugdevolle soberheid
In hetzelfde artikel in Trouw zegt Bisschop de Korte dat hij in de traditie van het vasten nog altijd een belangrijke kritiek op de consumptiemaatschappij ziet: “Bezitten wij de dingen, of worden wij door de dingen bezeten?” Bewust beleefde soberheid werkt bevrijdend, zegt de paus. Dan word je minder vatbaar voor alle prikkels uit de consumptiemaatschappij en hoef je niet zo nodig met alles mee te doen. “Zij die van ieder ogenblik genieten en dit beter beleven, zijn degenen die ophouden hier en daar iets op te pikken en daarbij altijd zoeken wat zij niet hebben. Je ervaart dan wat het betekent iedere persoon en ieder ding te waarderen, je leert vertrouwd te raken met de eenvoudigste dingen en weet er van te genieten.” Ik heb al vaker geschreven dat ik iets hiervan ervaar in onze fietskampeer-vakanties. Maar wat zou het mooi zijn als je dat elke dag mag ervaren. De vastentijd is in ieder geval een mooie periode om te oefenen in vreugdevolle soberheid.
GroenGeloven 