geloof

door

Oecumenische viering

Wat is een oecumenische viering toch verrijkend. Het samen zijn, samen bidden en zingen geeft echt een gevoel van verbondenheid. En dan nog te beseffen dat overal op de wereld mensen in kerken samenkomen om samen te vieren rondom dezelfde liturgie die dit jaar door mensen in Letland was samengesteld. Mij doet dat wat. Op zo’n moment voelen al die mensen echt als kinderen van één Vader, mijn zusters en broeders. Onze Vader, krijgt dan betekenis.

Heel mooi was het dan ook om het Onze Vader ieder op zijn of haar eigen manier te bidden. Dan merk je dat de cadansen in het gebed van de verschillende stromingen van elkaar verschillen. Maar ze werden op elkaar afgestemd. Heel natuurlijk werd er gewacht tot ieder de strofe klaar had, voordat er aan de nieuwe werd begonnen. Zo ontstond er in mijn beleving een dynamisch, harmonisch geheel; een wolk van gebeden die de kerk vulden.

Bijbel

Boek, jij bent geleefd

Samen zingen. Het was een feest om mee te zingen in het koor, een samenvoeging van de Cantorij en mijn eigen koor. En wat een verrassing was het om te ontdekken dat we een prachtig lied in ons eigen repertoire hadden zitten dat we zelf totaal vergeten waren. Ik kende het niet en ik zing toch al aardig wat jaren mee. We hebben het lied “Boek, jij ben geleefd, zeg ons hoe te leven” met veel genoegen afgestoft en glans gegeven. We gaan het vast weer vaker zingen. En dat geldt ook voor een, voor mijn koor, nieuw lied “Dit ene weten wij, en aan dit één houden wij ons vast”.

 

door

Klimaatloop een kwestie van hoop

klimaatloop spandoekVorige week zaterdag vroegen ongeveer 200 mensen, bij de klimaatloop in Utrecht, aandacht voor een rechtvaardig klimaatbeleid. In de aanloop naar de VN top over klimaatbeleid begin december dit jaar laten steeds meer mensen van zich horen, ook de kerken. Het is immers de schepping die wordt bedreigd.
En de huidige westerse samenleving strookt helemaal niet met de sociale leer van de kerk, die uitgaat van solidariteit en gerechtigheid. Het is immers voor een groot deel de levensstijl van de westerse mens die het grootste leed veroorzaakt bij de meest kwetsbare en arme mensen van deze wereld. Het wordt nu echt tijd dat er afdoende afspraken gemaakt worden om de opwarming van de Aarde en de daarmee gepaard gaande ongelijkheid, af te remmen.

klimaatloop arkMet de stok in de hand liepen we als pelgrims in vier etappes langs 5 kerken over het historische kerkenkruis. In de stoet werd de ark van hoop meegedragen, maar ook een smeltend stuk ijs, om de urgentie van het klimaatprobleem te symboliseren. De stadmuziekanten leidden de optocht in goede banen en zorgden voor een extra dimensie en afwisseling.

In elke kerk stond een thema rond het klimaatprobleem centraal. We hoorden over de urgentie en kairos. Weerman Reinier van den Berg vertelde ons maar weer eens dat het al vijf voor twaalf is geweest en dat het nú hét moment is om echt maatregelen te nemen. Hoe? Plant bossen, bespaar energie, gebruik duurzame energie, herstel kringlopen (recycling) en handel eerlijk (fair trade).

We hoorden over gerechtigheid. Een medewerkster van Cordaid vertelde over haar reizen naar India en andere landen waar Cordaid samen met de lokale mensen projecten uitvoert om de gevolgen van de klimaatverandering, droogte en overstromingen, de baas te kunnen. Haar verhaal raakte me. Mensen vertelden haar: “Vroeger, bij de overstromingen, kwam het water tot daar, nu komt het tot hier. Ons huis stroomde vroeger niet onder, nu wel.” En iemand in India: “Wij kunnen hier wel van alles doen om het water zoveel mogelijk vast te houden door onder andere bomen te planten. Maar wat doen jullie? Ons probleem wordt wel mede door jullie veroorzaakt? Wat doen jullie eraan?”

klimaatloop park

Uit de mond van mgr De Korte, bisschop van Groningen, hoorden we over dankbaarheid en verantwoordelijkheid die weerklinken in de encycliek Laudato Si en door. En mgr Vercammen, aartsbisschop van Utrecht (Oud-Katholieken) hield sprak over geloof en hoop in een column “De Groene patriarch van Constantinopel”.

Al met al was het een inspirerende dag. Het geeft hoop om zoveel mensen te ontmoeten, die vanuit hun geloof, zich op een of andere manier inzetten voor een beter leefklimaat op Aarde. In het centrum van Utrecht trok de stoet heel wat bekijks bij het winkelende publiek. Nu maar hopen dat onze roep in Parijs gehoord wordt.

door

Verbinding

paus congres amerika foto nrc

Paus Franciscus spreekt het Amerikaans Congres toe. Foto nrc

Hij is al lang weer terug in Rome, maar toch wilde ik nog even terugblikken naar het bezoek van paus Franciscus in Amerika. Hij sprak niet alleen in een bijeenkomst van de VN (wat vorige pausen ook deden), maar ook bij het Congres. Nog nooit sprak een religieus leider het Congres toe. Hier werd dus geschiedenis geschreven. Natuurlijk was niet iedereen gecharmeerd van het feit dat de paus zich op het politieke en economische speelveld laat gelden. Maar de kracht van deze paus is nu net dat hij economie en ecologie met elkaar in verband brengt. De aftakeling van het milieu, de economische ongelijkheid en het menselijk en maatschappelijke verval kunnen niet los van elkaar worden gezien.

De paus gebruikt de katholieke sociale leer van de kerk om die verbinding duidelijk te maken. Wat de paus doet is dat hij de katholieke leer over armoede, mededogen en barmhartigheid rechtstreeks toepast op het economisch beleid dat armoede veroorzaakt. Directe armoede door uitbuiting en misbruik van mensen. Maar ook indirecte armoede door de gevolgen van het overmatig gebruik van fossiele brandstoffen, uitputting van levensbronnen, het verlies van biodiversiteit en vervuiling van de leefomgeving. De paus schroomt niet om ons er telkens weer op te wijzen dat het de meest kwetsbaren zijn die het meest van al getroffen worden door de ongelijkheid en de gevolgen van de klimaatverandering.

open deurJe zou zo denken dat dit verhaal zo langzamerhand een open deur moet zijn. Maar blijkbaar staat de deur voor veel mensen nog maar op een klein kiertje. We weten het misschien allemaal wel, maar om die wetenschap om te zetten in daden, daar ontbreekt het ons, de mensheid, nog aan. We vertonen vluchtgedrag om maar niet onze levensstijl te hoeven te veranderen. We willen in onze comfortzone blijven. Maar de paus schopt zo nu en dan eens flink tegen die deur om ons uit die comfortzone te halen en ons te wijzen op onze christelijk moraliteit. Als de paus spreekt over ongelijkheid, armoede, milieu, oorlog en economie geeft hij ons een morele leidraad.

Die morele leidraad ontleent hij niet alleen aan de sociale leer van de kerk, maar ook aan de levensinstelling van Franciscus van Assisi. Voor Franciscus was ieder schepsel een broeder of een zuster, met hem verbonden door banden van genegenheid. Daarom voelde hij zich geroepen zorg te dragen voor alles wat bestaat. Paus Franciscus schrijft in zijn encycliek Laudato Si: “Als wij zonder deze openheid voor de verbazing en de verwondering de natuur en het milieu benaderen, als wij niet meer de taal spreken van broederschap en schoonheid in onze relatie met de wereld, zullen onze gedragingen díe zijn van een overheerser, van een consument of van een pure uitbuiter van de natuurlijke bronnen, die niet in staat is paal en perk te stellen aan zijn directe belangen. Omgekeerd zullen soberheid en zorg spontaan ontstaan, als wij ons innerlijk verbonden voelen met alles wat bestaat.”

Daar ligt dus onze opdracht: Ons innerlijk verbonden voelen met alles wat bestaat.

door

Geprezen zijt Gij

Ik heb er lang naar uit gekeken en nu is het alweer twee weken geleden dat de encycliek ‘Laudato Si’ van paus Franciscus is uitgekomen. In de rondzendbrief roept de paus alle mensen van goede wil op om zich in te zetten voor een rechtvaardige en duurzame wereld, ons gemeenschappelijke huis.

De titel ‘Laudato Si’ (Geprezen zijt Gij) vind ik knap gekozen. Ze verwijst naar het Zonnelied van Franciscus van Assisi (1182-1226), waarin God geprezen zij door de mensen en alle elementen van de schepping die hij broeders en zusters noemt (broeder zon en zuster maan). Met de titel van de encycliek wijst de paus de richting aan die hij ziet als oplossing voor de wereldwijde sociale- en ecologische crisis., namelijk het Evangelie van de schepping. De hele schepping is verbonden in een broeder- en zusterschap. Het is nodig dat wij leven vanuit het bewustzijn van die verbondenheid met alle schepselen en met de Schepper.

De paus noemt dit integrale ecologie. Hierin verbindt de paus de micro-ethiek, de sociale ethiek en het thema van duurzaamheid. Solidariteit en gerechtigheid, de pijlers van de sociale leer van de kerk, zijn hierin onmisbaar. Als kinderen van één Vader zijn we geroepen tot solidariteit, met de armen, met mensen in nood, maar ook met alle andere schepselen op Aarde en de Aarde zelf. Want allen zijn geschapen door Gods Woord en hebben in Zijn ogen een waarde in zichzelf.

laudato si

De paus houdt ons in zijn rondzendbrief een spiegel voor, om vooral naar ons eigen gedrag te kijken en waar nodig te veranderen. Franciscus stelt dat veel mensen een ecologische bekering nodig hebben om los te komen van de consumptieve levensstijl, die door onze wegwerpmaatschappij zo sterk gestimuleerd wordt. Het steeds maar verlangen naar meer, naar wat je niet hebt, maakt echter ongelukkig, zegt hij. Juist mensen die genieten van het kleine en de kunst verstaan te leven volgens het motto: ‘minder is meer’ leven intenser. ‘Soberheid’ is in deze zin de weg naar het vervulde leven.

“Geluk zit in de kleine dingen”

Hierbij moet ik denken aan een pak pannenkoekenmeel van de molen. Is het niet geweldig dat je je kind blij kunt maken met een fietstochtje naar de molen om daar meel voor de pannenkoeken te kopen en bij terugkomst samen pannenkoeken te bakken. Dat pak meel is dan niet meer zomaar een pak meel maar symbool voor een fijne middag met aandacht voor elkaar; ‘meer met minder’. Geluk zit in de kleine dingen.

Wat ik me steeds meer realiseer is dat ‘weten van’ niet genoeg is om gedrag te veranderen. Een duurzame levensstijl moet van binnenuit komen. Zonder innerlijke kracht is het vrijwel onbegonnen werk in deze wereld met zoveel verleidingen. Als christenen geloven we dat we dan mogen vertrouwen op Gods Geest. Hij wil en kan mensen vernieuwen. De Geest doorbreekt passiviteit en moedeloosheid en geeft ons vreugde en vrede.

Daarom wil ik eindigen met een gebed van paus Franciscus, waarin we God vragen om ons ontvankelijk te maken voor zijn Geest.

Heilige Geest,
maak dat mijn hart openstaat voor Gods Woord,
dat mijn hart openstaat voor het goede,
dat mijn hart alle dagen openstaat voor de schoonheid van God.

bijen-vlinders

door

Je bent stof

Gisteravond, aswoensdag, zijn we met het hele gezin ‘een askruisje gaan halen’. “Mens gedenk dat je stof bent en tot stof zult wederkeren.” Als kind vond ik dit maar vreemde woorden. Hoezo stof? Ik ben immers een mens van vlees en bloed, ik adem, ik leef! Nu vind ik het mooie woorden en doen ze me beseffen dat we lichamelijk, stoffelijk, fysiek met de Aarde verbonden zijn. adam adahmaDatzelfde lezen we in Genesis 2, 7: Toen boetseerde de Heer God de mens, uit stof dat Hij van de aarde nam, en Hij blies hem de levensadem in de neus: zo werd de mens een levend wezen. God noemde hem Adam. In het Hebreeuws komen de woorden voor mens = adam en grond = adamah van de zelfde stam adam dat rood betekent. Adamah is de rode aarde van Palestina en adam, de mens, die rood kleurt door zijn bloed. Zo zijn de mens en aarde in oorsprong en einde, in naam en toenaam, met elkaar verbonden. Mij maakt dit aan de ene kant nederig. We zijn slechts stof en moeten ons niet teveel verbeelden. Aan de andere kant versterkt het het gevoel van thuishoren op de Aarde.

Met aswoensdag is de vastentijd begonnen. Vasten is, je iets ontzeggen, je onthechten van de aardse dingen, je onthaasten, om vrij te worden van de tirannie van eigen behoeften die het zicht op God belemmeren, zoals Jean Jacques Suurmond van de week zo mooi schreef in zijn colomn in Trouw. DSCN0185Laten we in deze tijd dan iets kiezen wat ook goed is voor de Aarde. Vasten in een modern jasje zoals carbonvasten. Hoe? Door bijvoorbeeld de auto te laten staan en meer te gaan fietsen. Fietsen met aandacht voor de omgeving. Of je nu de boodschappen haalt of voor je plezier een rondje fietst. Met aandacht leven is al gebed, zegt de Franse filosofe Simone Weil. Aandacht verlegt onze blik namelijk naar iets of iemand buiten onszelf, waardoor we open worden voor het bestaan van God. Fietsen met aandacht en genieten van wat je ziet, voelt, hoort en ruikt is gebed. Fietsen is dus niet alleen carbonvasten het is ook je openstellen voor de stem van God.