Afgelopen zondag, het was grijs en koud, voelde als Blue Monday, futloos. Ik zat nog wat e-mails door te kijken en kwam de digitale nieuwsbrief Down to earth van milieudefensie tegen. Daarin stond een link naar een youtube filmpje waarin Amanda Gorman haar gedicht Earthrise ‘voordraagt’, een ware performance. Het was voor mij het kantelpunt van de dag.

Passie en pijn

In het gedicht verwijst ze naar kerstavond 1968 toen astronaut Bill Anders een foto nam van de opkomende aarde. Ook al kon ik het niet allemaal verstaan, de essentie kwam wel over. Wat mij raakte was haar passie en pijn die van het scherm afspatten. Haar passie voor het welzijn van de aarde in de manier waarop ze de aarde beschrijft, zwevend in de ruimte, ongelooflijk mooi en kwetsbaar. Die blauwe knikker, het lichaam dat wij ons thuis noemen, maar ons ook een spiegel voor houdt. Tegelijk zie je haar pijn voor wat we de aarde aandoen met alle gevolgen van dien met name voor de armen, de onderdrukten en de jeugd.

Ze noemt klimaatverandering de grootste uitdaging van onze tijd en maakt duidelijk dat we nu in actie moeten komen. Ze steekt ons een hart onder de riem, durf te dromen van een andere werkelijkheid.

‘So I tell you this not to scare you
But to prepare you, to dare you
To dream a different reality’

Haar bevlogenheid werkt aanstekelijk. Ook jij kan bijdragen aan het beschermen van ons enige huis. Ook jij hebt unieke talenten, krachten, die je kunt inzetten.

‘To use your unique power
To give next generations the planet they deserve.’

De kracht van performance

Amanda zet haar talent in met haar gedichten. Haar unieke kracht ligt in haar performance. Je hoort de cadans in de woorden van de tekst (uiteraard heb ik nog een paar keer gekeken met de tekst erbij), je ziet haar hele lichaam meespreken. Dat maakt dat de ijzersterke inhoud van de tekst direct bij je binnenkomt en je raakt, ergens diep in jezelf, op zo’n manier dat je er weer energie van krijgt, ondanks de ongemakkelijke feiten van klimaatverandering ‘inconvenient fact’. Energie om zelf je eigen talenten in te zetten. Ik had dat duwtje, of zeg maar gerust, duw in de rug net even nodig op die sombere zondag voorafgaande aan Blue Monday.

Verlangen

Bij de woorden passie en pijn, moest ik ook denken aan de tekst van een lied dat we graag zingen met het koor.

Kom schepper, Geest
Jij, die de dag verlicht ons hart weer warmt.
Wij loven je om het vuur in onze ziel,
De passie en de pijn,
Wij loven je om verlangen dat weerklinkt.

Dat ik zelf ook die passie en pijn voor onze aarde voel, en vele mensen met mij, zal zeker meespelen dat ik mij zo geraakt voelde door het filmpje. Het gaat ook over verlangen, verlangen naar een aarde die de toekomstige generaties verdienen. Ik vroeg me af: Wat is mijn verlangen voor de aarde, voor de toekomende generaties? Toen dacht ik aan Noorwegen, waar ik afgelopen zomer heb gewandeld. Daar konden we het water uit de beken en meren gewoon drinken. Dat zou ik verlangen, dat dat gewoon overal zou kunnen. Niet alleen omdat dat zou betekenen dat er een einde is gekomen aan de vervuiling van veel rivieren en meren, maar ook omdat het je weer dichter bij de natuur brengt. In Noorwegen heb ik mogen proeven van dat gevoel, en dat smaakt naar meer.

foto: Rikus Hulscher

Foto: Marjolein Tiemens

Amanda Gorman presenteerde haar gedicht bij the Los Angeles Climate Reality Leadership Corps Training op 28 augustus 2018 en droeg het op aan Al Gore en the Climate Reality Project. Hier kunt het filmpje zien. En hier de tekst Earthrise-Poem-by-Amanda-Gorman